Текущее время: 29 мар 2024, 14:19


Начать новую тему Ответить на тему  [ Сообщений: 4 ] 
Автор Сообщение
 Заголовок сообщения: Сага о Гудмунде Добром
СообщениеДобавлено: 22 ноя 2020, 18:10 
Töfra maður
 


Зарегистрирован: 08 дек 2018, 00:29
Сообщений: 3413
Медали: 13
Cпасибо сказано: 3549
Спасибо получено:
2248 раз в 1218 сообщениях
Магическое направление:: Руническая магия,Таро
Очков репутации: 9181

Добавить
Margar sögur verða hér samtíða; ok má þó eigi allar senn rita: Saga Thorlaks biskups ins Heilaga, ok Guðmundar ins Góða Arasonar, þar til er hann var vígðr til prestz. Saga Guðmundar ins dýra hefzt þrem vetrum eptir andlát Sturlu, ok lykr þá er Brandr biskup er andaðr, en Guðmundr inn Góði er þá vígðr til biskups. Saga Hrafns Sveinbjarnar sonar ok Þorvallz Snorra sonar er samtíða sögu Guðmundar ins Góða, ok lykzt hón eptir andlát Brandz biskups, svá sem Sturla Þórðarson segir í Íslendinga-sögu.—Flestar allar sögur, þær er gerz höfðu á Íslandi áðr Brandr biskup Sæmundarson andaðiz, vóru ritaðar; en þær sögur, er síðan hafa gerzt, vóru lítt ritaðar, áðr Sturla skáld Þórðarson sagði fyrir Íslendinga sögur. Ok hafði hann þar til vísendi af fróðum mönnum, þeim er vóru á ofanverðum dögum hans; en sumt eptir bréfum þeim, er þeir rituðu, er þeim vóru samtíða, er sögurnar eru frá. Marga hluti mátti hann sjálfr sjá ok heyra þá er gerðuz á hans dögum til stór-tíðenda. Ok treystum vér hónum bæði vel til viz ok einarðar at segja frá; þvíat hann vissum vér alvitraztan ok hófsamaztan. Láti Guð hónum raun lofi betri.

IV.

Сага о Гудмунде Добром

Guðmundar saga Góða,
also called
Prestz-saga Guðmundar

A. D. 1161–1202.


1. Þorgeir Hallason bjó undir Hvassafelli í Eyjafirði. Hann átti Hallberu Einars dóttur af Reykjanesi, Ara sonar, Þorgils sonar, Ara sonar, Más sonar. Þau Þorgeirr ok Hallbera áttu tíu börn, er ór barnæsku kómusk; sonu fimm ok dætr fimm. Þeirra sonr var Einarr; hann átti ekki barn. Hann fékk líflát á Grænlandi í óbygðum. Ok eru tvennar frásagnir: Sú er önnur sögn Styrkárs Sigmundar sonar af Grænlandi,—ok var hann sagna-maðr mikill ok sannfróðr,—at skip þeirra færisk í óbygðum; en lið þeirra hafði gengit í tvá staði; ok bærisk svá um þat, at aðra þraut fyrr vistir en aðra; ok komsk Einarr í brott með sétta mann, ok vildi leita bygðar ok gékk á jökla upp, ok létu þeir lífi, er dagleið var til bygða; ok fundusk vetri síðarr; ok var lík Einars heilt ok ósakat: ok hvílir hann á Herjólfs-nesi. Annarr son Þorgeirs var Þorvarðr. Hann fór útan þá er hann var átján vetra. Ok þegar er hann sté á land fótum í Björgyn, þá laust hann hirðimann Inga konungs, þann er Jón hét, svá at hann varð aldri heill síðan, ok dó um vetrinn eptir. En þat var fyrir þá sök, er þessi maðr sigldi frá hónum í Eyjafirði, en Þorvarðr rézk þegar til annars skips; ok kómu þeir þrim nóttum síðarr [til Björgynjar] en Jóns skip. Þá sótti Þorvarðr fund Ketils Kálfssonar, ok hafði í sínni hvárri hendi öxina ok skeptið, er brotnað hafði þá er hann laust Jón. En því máli lauk svá, at Þorvarðr görðisk hirðmaðr Inga konungs ok varð hónum kærr. Nú er hætt frásögn um athafnir Þorvarðz; þvíat þar eru meiri efni í, en ek vilja í þessa sögu ríta. Hann kvángaðisk þá er hann lét af siglingum, ok fékk Herdísar Sighvatzdóttur. Hann átti fimm dætr, þær er ór barnæsku kómusk: Guðrún var ein, er átti Þorgeirr sonr Brandz biskups, en síðarr Eirekr Hákonarson ór Orkneyjum dóttur-son Sigurðar slembis; önnur Gyríðr, er átti Kolbeinn Tumason; en þriðia Guðrún, er átti Klængr Kleppjárnsson; fjórða Hallbera, er átti Þórðr Örnólfsson ór Önundarfirði; fimta Ingibjörg, er átti Brandr. En áðr Þorvarðr kvángaðisk, átti hann dóttur við Yngvildi dóttur Þorgils Oddasonar; hón var gipt Hjálmi Ásbjarnarsyni. Aðra dóttur átti hann við Herdísi Klængsdóttur, ok sú hét Helga; hón var gipt Teiti Oddzsyni í Austfjörðum. Þorvarðr átti son, er Ögmundr hét, við þeirri konu er Helga hét. Ögmundr þessi fékk Sigríðar Eldjárnsdóttur af Espihóli. En í elli sínni átti Þorvarðr dóttur, er Berghildr hét, við Birnu Brandzdóttur. Hón var gipt Eldjárni í Fljótzdals-héraði. Þriði son Þorgeirs hét Þórðr; hann var munkr at Þverá, ok andaðisk þar, ok átti ekki barn; hann var prestr ok mikit göfug-menni. Ari hét inn fimti son Þorgeirs; hann var mikill maðr ok sterkr. Þóru Þorgeirsdóttur átti Héðinn Eyjólfsson er bjó at Hólum í Eyjafirði; en síðan átti hana Eyjólfr Einarsson. Önnur dóttir Þorgeirs var Ingibjörg; hana átti fyrst Helgi Eiriksson ór Langa-hlíð, en síðan Hvamm-Sturla. Þriðja hét Þórný; hana átti Grímr Snorrason at Hofi í Skagafirði á Höfða-strönd. Fjórða dóttir Þorgeirs hét Gríma; hana átti Brandr Tjörvason á Víðivöllum. Fimta dóttir Þorgeirs hét Oddný; hana átti Þórir Þorvarðz son. Gunnarr hét maðr, er kallaðr var Sleggju-Gunnarr; hann var Helga son, Þórðar sonar, Þóris sonar, Arngeirs sonar, Böðvars sonar. Gunnarr átti Rannveigu Úlfhéðins dóttur, Kolla sonar. Þórmóðs sonar, Kolla sonar, Þorláks sonar, bróður Steinþórs á Eyri, er Örbyggjar eru frá komnir. Þormóðr Kollason átti Þórnýju Ara dóttur af Reykjanesi. Þau Gunnarr ok Rannveig áttu dóttur er Úlfeiðr hét; hon var gipt nauðig; en síðan lagði þokka á hana Ari Þorgeirsson, ok átti með henni börn fjögur: Clemet hét son þeirra, ok andaðisk ungr. Þau áttu son annan, er Guðmundr hét; hann var fæddr at Grjótá í Höfgár-dal. Þar var þá Steinunn Þorsteinsdóttir, ok dóttir Sigríðar Úlfhéðinsdóttur; hón var systrungr Úlfeiðar, ok var ástúðugt með þeim. Þat var þrim nóttum fyrir Michaels-messu; er sveinninn var fæddr. Þar var vitr maðr ok fróðr, Guðmundr kar-höfði. Ok er sagt frá orða-tiltekju hans þá er sveinninn kvað við ný-fæddr, at hann lézk einskis barns rödd slíka heyrt hafa; ok kvaz víst vita, at þat barn mundi afbragð verða annarra manna, «ef lífi heldr;» ok kallaði sér bjóða ótta mikinn, er hann heyrði til. Þau áttu dóttur er Guðrún hét, ok son er Gunnarr hét, ok andaðisk ungr. En þá er til tók lag þeirra Ara ok Úlfeiðar, þá lét hón í hendr hónum fimtán hundruð þriggja álna aura til forráða ok meðferðar; ok hafði hón þá eptir gullhring ok marga gripi aðra. En fyrir því at Ari var maðr stórlyndr, þá lagðisk þeim fé skjótt í lög.

2. Nú er þar til máls at taka: at Þorvarðr Þorgeirsson kom út eptir fall Inga konungs; ok lýsti því, at hann vildi öngum konungi þjóna jarðneskum eptir Inga konung; þvíat hónum þótti sem einginn mundi verða jafningi hans. Ok þess bað hann Ara bróður sínn, ef hann kæmi útan-lendis, at hann skyldi eigi við þann flokk bindask, er fellt hafði Inga konung. Kallaði ván, at flokkr mundi hefjask í Vík austr, at leita eptir hefndum; ok bað hann at ráðask í þann flokk, ok setjask í rúm sítt. Nú ferr Ari útan, en Úlfeiðr sitr eptir með son sínn Guðmund. Sótti Ari á fund Erlings, ok hitti hann í Vík austr um várit eptir. Ok áttu þeir síðan bardaga í Túnsbergi, Hákon herði-breiðr ok Erlingr jarl. Fær Hákon ósigr ok flýði. En litlu síðarr börðusk þeir fyrir Hrafna-björgum; ok lagðisk Hákon enn á flótta. Inn þriðja bardaga áttu þeir þat sumar undir Sekk fyrir Raumsdal; ok þar féll Hákon konungr, ok mart göfgra manna með hónum. En Erlingr jarl lagði miklar virðingar á Ara fyrir fylgð sína. Um vetrinn fór jarl ok Magnús konungr um Upplönd ok Ari með þeim, ok mart hirðmanna; ok áttu þeir þar bardaga á Reyri skamt frá Hamar-kaupangi, ok börðusk við Sigurð jarl; ok féll hann þar, ok mart lið með hónum. En er tíðendi þessi kómu til Íslandz, ok þat, hverja virðing Ari fékk af konungi ok jarli, þá kvað Þorgeirr vísu:—

Endr lét sýnt á sumri snar-fingr með Erlingi
bróðir minn und breiðar brand-éls staðit randir:
Víg-garðz hefir varðat veðr-eggiandi beggja
okkat rúm þar er ámir ungr böð-koflar sprungu.

Ok um várit eptir fýstisk Ari út hingat; ok gaf jarl hónum knörr með rá ok reiða. Hann varð vel reiðfari, ok kom skipi sínu at Gásum í Eyjafjörð. Skipit átti hálft með hónum Ámundi Konráðsson. Þat sumar var kallat Grjótflaugar-sumar. Þá var barizt í Lögréttu á Alþingi, ok varð mart manna sárt; ok þar fékk líflát Halldórr prestr Snorrason; ok þar var sárr Þorvarðr Þorgeirsson. En er þessi tíðendi vóru orðin, þá þótti höfðingjum nauðsyn at auka þingit; ok væri mál þessi þá þegar sótt, ok sættir menn er höfðu beðit vansa af grjót-flaug ok vápnum; þvíat þar varð með svá miklum ólíkindum grjóti kastað, ok sannorðir menn sögðu þat, þeir er þar vóru, at eptir bardagann fengu menn þeim steinum trautt af jörðu lypt er kastað var í bardaganum. Ok er þetta mál mjök kníat at þing væri aukit. Þá verðr til svara Þorgeirr Hallason, ok sagði svá: «Þat er víst, at þessu máli verð ek eigi samþykkr, at göra öllum mönnum svá mikit mein ok vanhag, at auka þingit; ok uggi ek, at við þat muni aukask vandræði ok ófriðr en þverra eigi. Nú hafa þat kennt enir vitrustu menn, at lægja skuli öll vandræði en æsa eigi. Nú hefir mínn sonr orðit fyrir áverka; ok þykki mér hann gildr maðr fyrir sér; ok vil ek eigi þann hlut sjá til handa hónum ok mér, at göra almúganum vandræði; ok heldr mun ek bíða, ok leita mér ráðs, ok fara heim at sinni.» Ok er hann hafði þetta upp kveðit, þá svara allir höfðingjar, at þiggja vildu þetta ráð. Var þá slitið þinginu. Um haustið fór Ari til Hvassa-fellz til fóður síns; ok þangat fór með hónum Úlfeiðr; ok vóru þau þar tvá vetr. En þangat var kominn Guðmundr son þeirra. En er Ari hafði hér verit tvá vetr, ferr hann útan ok Ingimundr bróðir hans. Ok er þeir kómu um haf, fara þeir til hirðvistar með Erlingi jarli, ok eru með hónum um vetrinn. Á þeim vetri hófsk flokkr Óláfs Guðbrandzsonar, dóttur-sonar Haraldz gilla. Ari bjó skip sítt um várit til Íslandz, ok vóru albúnir til hafs. En þeir er helzt vóru öfundar-menn Ara, lögðu hónum til ámælis, at hann legði svá fylgð sína við Erling jarl, at fara þá frá hónum er hann þyrfti mest manna við, ok ófriðar at ván. En er Ari varð varr þessarar umræðu, þá lætr hann þegar bera föt sín af skipi, ok rézk þá enn til hirðvistar með konungi ok jarli. En Ingimundr, svá ok aðrir Íslenzkir menn, héldu til Íslandz, ok urðu vel reiðfara þat sumar. Fylgði Ari jarli um haustið austr í Vík. En um nóttina eptir Allra-heilagra-messu var jarl staddr á bæ þeim er á Ryðjökli heitir með lið sítt; ok reis upp um nóttina at venju sínni til óttu-söngs; ok gékk til kirkju, ok þeir menn með hónum, er hónum vóru kærastir. En er lokit var óttu-söng, sat jarl ok saung psalma. Þá heyrðu þeir lúðra-söng, ok þóttusk þat vita at ófriðr myndi fylgja. Jarl lýkr psalmum sínum, ok gengr út síðan; ok verða þess varir, at lið er komit at bænum, svá at bærinn var fullr af mönnum. Ok vildi jarl leita heim til stofu sínnar ok til liðs ok vápna. Þá tók til orða Björn bukkr, at jarli væri einsætt undan at halda; ok þeir höfðu ekki vápna, ok máttu eigi verja jarl þótt þeir vildi. Ari svarar: «Hér erum vér þó; ok fylgjum jarli at betr, at eingi sé vápnin.» Þá taka þeir undan, en ófriðar-menn eptir. Jarli fylgði Björn bukkr ok Ívarr gilli, lendir menn, Björn stallari ok Ari. Er þeir kómu at skíðgarði nökkurum, þá hljópu þeir yfir garðinn Björn bukkr ok Ívarr; en jarl fékk eigi yfir hlaupit, þvíat hann var þungr maðr á sér; ok tóku þeir Björn ok Ívarr á móti hónum; an Ari hljóp á milli jarls ok ófriðar-manna, sem hann setti sik skjöld fyrir jarl; ok sneri í móti hernum, ok gaf svá jarli líf, at hann fann sik fyrir; þvíat Ari var eigi sárr [áðr]. En þá var hann skotinn gafloki í óstinn, ok nistr svá við garðinn; ok lét hann þar líf sítt. En jarl komsk undan, ok var skotinn í lærit áðr en hann komsk yfir garðinn. En í þessu athlaupi féllu tíu menn aðrir en Ari. Þessir menn féllu af Erlingi jarli, at sögn Þorkels haga: Ari Þorgeirsson, Einarr opin-sjóðr, Björn skotzki, Jón fjósi, Ívarr dælski, Gunnarr tjor-skinn, Þóroddr Jórsala-maðr. En er jarl komsk yfir garðinn, ok í nökkut hlé, þá spurði hann hvar Ari væri, Íslendingr. En þeir sögðu, at hann dvalðisk þar eptir við garðinn líflátinn. Jarl mælti: «Þat er víst, at þar fór sá maðr, er oss hefir bezt fylgt; ok höfum vér öngan jafn-hvatan eptir; ok varð hann einn búinn fyrstr at gefa sjálf-viljandi sítt líf fyrir mítt líf. Nú mun ek hans frændum eigi launat fá þann skaða er þeir hafa beðit fyrir mínar sakar.» Nú kemr jarl til liðs síns, ok samnar saman flokki sínum, ok lætr greftra menn sína þá er fallit höfðu.

Tíðendi þessi kómu til Íslandz um sumarít eptir. Þá yrkir Þorvarðr, bróðir hans, erfi-flokk um Ara; ok þóttisk hann þann veg helzt hyggja af lífláti Ara, at láta hreysti hans koma í kvæði þau er víða væri borin.

3. Nú tek ek þar til frásagnar:—er Guðmundr, son Ara, var fæddr at Grjótá. Þat var allt á einum misserum ok fall Inga konungs, ok þat at brendr var bær Sturlu í Hvammi. Þá var Björn biskup at Hólum, en Klængr í Skála-holti. Vígðr Eysteinn erkibiskup einum vetri áðr. Þá var liðit frá burði várs Herra m.c.lxi. ár. Annat sumar eptir fór Björn biskup norðr til Þverár, at vígja [til], abóta Björn bróður sínn; ok í þessari för biskupaði hann Guðmund Arason á Möðru-völlum; ok var þat um vár eptir Páska. Þat sumar ætlaði Björn biskup til þings; en þá tók hann sótt, svá at hann mátti eigi til þings ríða. Hann stefnir þá at sér frændum sínum ok vinum, ok skipar þeim hlutum er hónum þótti mest þurfa; svá at þat fansk þá, er síðarr kom fram, at hann vissi hann skyldi við bana sínum búask. Hann gefr hundrað hundraða af staðnum til Munka-Þverár; ok sýndi þat tvennt í því, at hann þóttisk hafa verit of óveitull af staðar-fjánum; en hann trúði þat mesta styrking Kristninnar, at styrkja munklífi; ok handsalaði Brandi frænda sínum til heimtu, er næstr var biskup eptir hann. En þat var forsjálegt, at hann handsalaði þeim er sjálfr hlaut at gjalda. En síðan ferr hann heim til Hóla; ok liggr allt sumarit; ok andaðisk um haustið næsta dag fyrir Kolnis-meyja-messu. Þá bauð Þorgeirr Hallason heim til fóstrs Guðmundi Arasyni. Ok var sá annarr vetr aldrs hans. Þau misseri féll Hákon konungr herði-breiðr [undir Sekk]; en hófsk Magnús konungr. Þau misseri andaðisk Ásgrímr ábóti ok Þorvarðr auðgi; ok þau misseri börðusk menn at réttum í Flóa suðr. Ok var vígðr Hrói biskup til Færeyja. On þriðju misseri kom út Ari Þorgeirsson. Ok þat sumar var Lögréttu-bardagi, sem fyrr var sagt. Þat sumar var vígðr til biskups Brandr Sæmundarson, ok fór útan. In fjórðu misseri fjölmenntu þeir mjök til þings, Þorgeirr ok synir hans; ok hefir Ari Austmenn marga í flokki með sér, nær þrjá tigi; ok var þat kallat Skjalda-sumar. Þá mæltu þeir feðgar eptir áverkum við Þorvarð við Vatzfirðinga; ok fylgðu því máli svá, at sá varð sekr, er vann; en Vatzfirðingar, Páll ok Snorri, seldu Þorvarði sjálfdæmi; en Þorkell Flosason, er sekr var görr um sumarit, færði Þorvarði höfuð sítt Skírdags-kveld, ok lagði á borð fyrir hann. Ok hann gaf hónum höfuð sítt, ok bað hann fara í friði hvert er hann vildi; ok gaf hónum hest eptir Páska-viku; ok skyldi hann þess njóta er hann kom á þeim tíðum. In fimtu misseri kom Brandr biskup út. Ok urðu land-skjálptar í Grimsnesi [ok fórusk átján menn]. Þá var Karls-hríð Gregorius-messu. In séttu misseri féll Ari Þorgeirsson. Þá kom blóð [Christz] í Níðarós. Ok þann vetr andaðisk Jón Sigmundarson inn fyrri. Hreinn ábóti vígðr.

4. En fyrir þat, at fé þat er Ari hafði átt, bar undan Guðmundi syni hans, þá þótti frændum hans ráð fyrir hónum at sjá, at setja hann til bókar; ok tekr Ingimundr prestr við hónum at kenna hónum. Ok fékk hann þat þá fyrst í föður-bætr, ok erfð, at hann var barðr til bókar. Hann var ólatr mjök; ok þótti þat þegar þá auð sýnt á athöfn hans, at hónum myndi í kyn kippa um ódælleika; þvíat hann vildi ráða við hvern sem hann átti. En fyrir þat var fóstri hans við hann harðr. Sá vetr var kallaðr Kynja-vetr; þvíat þá urðu margir undarlegir hlutir; þá vóru sénar tvær sólir í senn; þá vóru sénir álfar ok aðrir kynja-menn ríða saman í flokki í Skagafirði. [Þat] sá Ari Böðvarsson. Þat var í Hegranesi, at þar hljóp gyltr ein ór húsi sínu um nótt, ok braut upp hurðir, ok hljóp at hvílu einni er kona hvíldi í með barni; ok greip gyltrin barnit, ok beit til bana, ok hljóp út síðan; en barnit lá eptir dautt; en gyltrin hlóp í hús sítt. Önnur misseri eptir selr Þorgeirr Hvassa-fell, ok rézk til Munka-Þverár; en Þorvarðr ok Ingimundr prestr tóku við búinu. Þau misseri eptir brann kirkja í Laufási. Guðmundr var þá átta vetra. Þá fóru þeir Ingimundr prestr, fóstri hans, norðr á Háls til Brandz [Tjörvasonar] er átti Guðrúnu Þorgeirsdóttur; ok vóru með hónum á vist þau misseri. Þá fór Þorgeirr til Ljósa-vatz at búa; en Guðmundr var níu vetra. Þá átti Ingimundr bú við Brand mág sínn á Hálsi; ok vóru þeir þar vetr annan. En á því ári vá Þorgeirr Höskuld Hérason. Ok þá var víg Kárs Koðráns-sonar. Ok þá var Karl ábóti vígðr til Þingeyra. Þá var Guðmundr tíu vetra. Þá fór Ingimundr, fóstri hans, á Vagla at búa. Ok er þeir bræðr byggja svá í stoðrenni, þá áttu þeir Guðmundr ok Ögmundr barnleika saman, ok mörg önnur ungmenni með þeim. En til ins sama kom jafnan um atferli þeirra ok leika at nest-lokum, hvat sem fyrst var upp [tekit], at Guðmundi var gört mítr ok bagall ok messu-föt, kirkja ok altari; ok skyldi hann vera biskup í leiknum; en Ögmundi öx ok skjöldr ok vápn; ok skyldi hann vera hermaðr. Þótti þat mönnum vera fyrir-spá mikil, þá er þat kom fram um hvárn þeirra er ætlað var. Þau misseri fórusk átta tigir manna í skriðum; ok var kallaðr Bysna-vetr. Þau misseri féll Thomas erkibiskup á Englandi. Ok þá andaðisk Þorgeirr munkr Hallason. Þat sumar börðusk þeir Einarr Helgason, ok Skógungar, Vilmundr Snorra son Kálfs sonar, í Saurbæ; ok féllu sjau menn af Vilmundi; en Einarr varð sárr, ok var borinn á skildi í brott; ok nökkurir menn urðu sárir af liði hans. Um várit eptir fór Ingimundr búi sínu á Möðruvöllu iðri, ok leigði landit tíu hundruðum. Þau misseri fékk Ingimundr Sigríðar Tumadóttur. Ok þat haust börðusk þeir Sturla Þórðarson ok Einarr Þorgilsson á Sælingsdals-heiði, um þat er Einarr hafði ræntan Ingjald mág Sturlu. Þá er Guðmundr var tólf vetra, brá Ingimundr búi. Ok reið vestr til Áss í Skagafjörð til Tuma mágs hans með Sigríði konu sínni; þvíat samfarar þeirra vóru eigi með værðum. Þá fór Guðmundr á Háls til Þorgeirs. Þat vár andaðisk Grundar-Ketill. Um haustið fór Ingimundr brott ór Asi, þvíat þau Sigríðr nýttu eigi af samförum; ok buðu margir göfgir menn hónum heim; en hann fór á Grenjaðarstaði til Hrafns Hallzsonar. Þá rézk þangat Guðmundr, frændi hans. Sá var kallaðr inn Góði vetr. Þá brann Björgyn um vetrinn. Þá var in heilaga Sunnifa færð ór Selju áðr um sumarit; ok stöðvaði þat eldz-ganginn, er skrín hennar var á móti borit. Veginn Einarr Grímsson; ok brendr bær Einars Skaptasonar í Saurbæ á Kjalarnesi. Tók lögsögu Styrkarr Oddason.

5. Nú vóru þeir Ingimundr ok Guðmundr á Grenjaðarstöðum. Var hann þá tólf vetra. Þá tók hann vígslur af Brandi biskupi til acolutatem. Vetri síðarr vígði Brandr biskup hann til subdjákns; en þrettán vetra til djákns. En in fyrstu misseri varð þat til tíðenda, at þá var veginn Ingimundr Jónsson, bróðir Karls ábóta. Ok þau misseri fór Páll Þórðarson ór Vatzfirði, ok Sveinn Sturluson með hónum, með fjölmenni miklu til Helga-fellz. Námu þeir Hallgerði Rúnólfsdóttur ok Valgerði dóttur hennar þaðan. En önnur misseri var veginn Helgi Skaptason á Alþingi fyrir þat er hann brendi kaupskip fyrir Páli Austmanni, er kallaðr var Brennu-Páll; en eptir vígit mælti Þorvarðr Þorgeirsson; ok fékk sjálfdæmi af Austmanni, ok fékk af því virðing mikla. Þau misseri andaðisk Snorri Kálfsson á Mel. In þriðju misseri andaðisk Klængr biskup. Þá féll Eysteinn konungr, ok Nichulas Sigurðarson. Þá vóru skærur þeirra Arnórs Tumasonar ok Sveins Sturlusonar; ok hafði Sveinn riðit at hitta konu Arnórs þá er Arnórr meinaði; ok reið Arnórr eptir hónum við sjaunda mann ok barðisk við hann Máriu-messu-dag inn síðara hjá Svína-vatni; en þeir Sveinn vóru tveir fyrir; ok var förunautr hans tekinn ok haldinn; en Sveinn hljóp at Arnóri, ok hjó á hönd hónum svá at hann varð óvígr. En þeir sóttu at Sveini sex saman; ok þóttusk þeir ganga af hónum dauðum; en Sveinn varð heill sára sínna; en Arnórr lifði við örkymsl síðan. Af þessura atburðum má skilja, at Kolbeini var ætt-gengt, at stilla eigi reiði sína ok ákefð fyrir hátíðar sakir Máríu dróttningar. In fjórðu misseri var vígðr til biskups Þorlákr inn helgi. Ok tók Sverrir konungs-nafn. Var Guðmundr þá sjautján vetra.


Cпасибо сказано
Вернуться к началу
 Профиль  
 Заголовок сообщения: Re: Сага о Гудмунде Добром
СообщениеДобавлено: 22 ноя 2020, 18:11 
Töfra maður
 


Зарегистрирован: 08 дек 2018, 00:29
Сообщений: 3413
Медали: 13
Cпасибо сказано: 3549
Спасибо получено:
2248 раз в 1218 сообщениях
Магическое направление:: Руническая магия,Таро
Очков репутации: 9181

Добавить
6. Þá réðusk þeir Ingimundr brott af Grenjaðarstöðum, ok fór Ingimundr til Staðar í Köldu-kinn at búi til Þórarins, ok bjó þar tvá vetr. En Guðmundr fór inn í Saurbæ í Eyjafjörð til Óláfs Þorsteinssonar, ok var hann þar þá tvá vetr er Ingimundr fóstri hans var á Siað. En þann inn þriðja vetr fékk Guðmundr kar-höfði vitran. Þann vetr sat fyrstan at stóli Þorlákr biskup. Þa féll Erlingr jarl um várit eptir. Þá vóru í lög teknar Ambrosius-messa ok Ceceliu-messa ok Agnesar-messa; en af teknir tveir dagar Hvítasunnu-viku. Þau misseri eptir andaðisk Hallbera Einarsdóttir. Ok þá var gipt Guðrún Þorgeirsdóttir Þorgeiri biskups-syni; ok var boð þeirra á Hálsi; ok vóru fimm hundruð manna boðnir. Þau misseri var bardagi á Íluvöllum með Sverri ok Magnúsi. Um várit er Guðmundr var nítján vetra, þá bregðr Ingimundr prestr til útan-ferðar ok Guðmundr fóstri hans með hónum. Þeir réðu sér far at Gásum með Hallsteini kúlu-bak; ok létu út inn næsta dag fyrir Michaels-messu. Þat var Dróttinsdag, ok leiddi veðr þá norðr fyrir Núpa til Melrakka-sléttu, [þá kom andviðri] ok leggja þeir Ingimundr í rétt, ok velkir svá viku, ok rekr þá at Horn-ströndum. Á einum aptni, er þeir sátu yfir mat, sprettr tjaldskör. Sá maðr er Ásmundr hét, hann var Austmaðr, ok sér út, verðr þetta at munni: «Hviss þiss! af tjöldin! upp menninir hart ok títt! boðar eru allt fyrir, hrindi borðunum, hirði eigi um matinn!» Þá spretta menn upp allir saman, ok kasta af sér tjöldum. Hallvarðr stýrimaðr kallar: «Hvar er skips-prestr!» «Skamt er hans at leita;» sagði Ingimundr, «eða hvat vili þér hónum?»—«Vér viljum ganga til skripta,» sögðu þeir. Hann svarar: «Eigi er nú betra til skripta at ganga en í haust, er ek hefi hvern Dróttinsdag boðit yðr til fyrir Guðs sakir, en þér vildut því aldri hlýða. Nú verð ek biðja Guð at skripta ykkr, þvíat ekki er mér sær nær en yðr; verit nú hraustir ok óhræddir.» Þeir sögðu: «Þá muntú vilja, prestr, heita með oss suðrgöngu eðr öðrum stór-heitum; þvíat nú mun eigi annat stoða.» «Víst eigi,» segir prestr, «ok mun [ek heita], ef ek ræð hverju heita skal. En ella mun ek taka máli fyrir alla Íslenzka menn er á skipi eru, at allz eingi mun í heitum með yðr vera; þvíat ek vil nú eigi heldr yðra forsjá yfir mér en þér hafit viljat mína forsjá í haust.»—«Hverju viltú heita þá, prestr?» sögðu þeir.—«Ek vil heita á Allz-valdanda Guð ok helgan Kross, Frú Sanctam Máriam, ok alla Heilaga, at gefa tíunda hlut af öllu því er á land kemsk til kirkna eðr fátækum mönnum, eptir ráði biskups.» Þeir svöruðu: «Þú skalt ráða, prestr; þvíat eigi megum vér nú missa þína forsjá.» Þá ferr handtak um skip þeirra at þessu heiti. Ok eru þeir þá komnir mjök svá allt at boðunum. Er þá á þræta mikil hvert ráð skal taka; vill sítt hverr; surnir vilja láta vinda segl upp; ok er til þess þrifit. Þá ræðir Hallvarðr stýrimaðr við prest; ef hann kynni nafn Guðs it hæsta. Hann svarar: «Kann ek nökkur nöfn Guðs; ok trúi ek þat, er segir Páll postuli, at eigi sé annat nafn Guðs æðra ok helgara en Jesus; en hitt veit ek eigi hvat þú kallar hæst.» Hann svarar: «Eigi kalla ek slíkt vera presta, er eigi kunna nafn Guðs.» Þá kallar hann á Hallvarð, ok spyrr hann: «Kantú nafn it hæsta?» Hann segir: «Veit Guð, at ek ætla mik nú eigi muna þegar; ok er þat þó ílla. Ok mun kunna Þórðr kráka.»—«Þórðr kráka! kantú nafnit?» Hann segir: «Því er verr, félagi, at mér er ór minni liðit; en ek veit annarr kunna mun; Þorbjörn humla mun kunna!»—«Já, já! vel, vel! Þorbjörn humla! nefn nafnit, ef þú kannt.» Hann segir: «Ek vilda gjarna kunna; en ek ætla, ek muna aldri heyrt hafa þat nafn; en vísa mun ek þér til mannz er ek ætla at muni kunna, Einarr næpa.» Þá var reynt við hann; ok nefnir hann nafnit. En er þeir höfðu segl af búlka upp varla mann-hátt, þá kemr áfall mikit fyrir framan búlka ok aptan, ok dreif yfir búlkann, En þá hélt maðr á reipi hverju, ok þreif Ingimundr prestr hefil-skapt, ok vildi kippa ofan. En Guðmundr fóstri hans átti bygð í báti, ok stóð í milli bátzins ok seglsins; ok skyldi greiða seglit. En í því kemr áfall annat, svá mikit, at yfir gékk þegar skipit, ok ofan drap flaugina, ok af vígin bæði; ok útan-borðz allt þat er laust var á búlkanum, nema menn; ok lestisk mjök skipit ok svá bátrinn. Þá hrindr þeim fram af boðunum; ok fá þeir áfall it þriðja; ok var þat minnzt. Þá var hlaupit til austrar, bæði fram ok aptr; en segl var undit upp. Þá sjá þeir land; ok ræða um hvar þeir mundi kommir; sögðu sumir, at þeir mundu vera komnir at Málmey; en Þórarinn rosti, Íslenzkr maðr, kvað þá seint rekit hafa at því. Þá segir Márr Eyjólfsson, ok lézt kenna at þeir vóru komnir vestr at Ströndum at Skjaldabjarnar-vík, ok kvazk þar hafa verit áðr um sumarit. Báðu þeir þá, at hann myndi segja þeim leið til hafnar, ok vildu norðr fyrir til Þaralátrs-fjarðar; þvíat þar var örugg höfn. Þá var leitað um hvat til skaða væri orðit; ok kemr Ingimundr at Guðmundi frænda sínum. En áfallit hafði drepit hann inn í bátinn; en fótrinn hægri hékk út af bátz-borðinu, ok var fastr í seglinu. Ingimundr spurði hví hann stæði eigi upp. En hann kvað svá höfugt á sér, at hann mátti eigi hrærask eða upp komask. Þá var rótað af hónum; ok mátti hann eigi upp standa. Ok spurði Ingimundr hví hann mátti eigi upp standa. Hann kvað sér svá höfgan fótinn, at hann mátti hvergi hræra. «Mun fótrinn eigi brotinn?» kvað Ingimundr. «Eigi veit ek,» segir hann, «ekki kenni ek til.» Þá var at hugat; ok var fótrinn brotinn á bátz-borðinu svá smátt sem skelja moli; ok horfðu þangat tær sem hæll skyldi. Þá bjoggu þeir þar um hann í bátinum. Þá saknaði Ingimundr prestr bóka-kistu sínnar; ok var hón fyrir borð dottin. Þá þótti hónum hart um höggva; þvíat þar var ynði hans sem bækrnar vóru; en maðr sá meiddr er hann unni bezt. Ok þakkaði hann þat allt Guði; ok þótti skjótt hafa ræst draum þann er hann dreymði áðr um nóttina:—at hann þóttisk koma til Eysteins erkibiskups; ok þótti hann fagna sér vel. En Guðmundr fóstri hans réð svá drauminn, at þar myndi koma erki-bysn yfir þá. En um daginn, áðr þeir sigldu í boðana, tekr til orða Magnús Ámundason, ok spyrr hvárt þeir vissi hvar boðar þeir væri er Þúfu-boðar heita. En þeir sögðu hónum, at þeir vóru fyrir Ströndum. «Svá hefir mik dreymt til,» segir hann, «at þar nær myndim vér komnir.» En litlu síðarr er þeir höfðu þetta talat, þá urðu þeir varir við boðana. Nú hefr þá norðr fyrir Reykja-fjörð. Þá gengr eigi lengra; ok leggja segl, ok kasta akkeri; ok hrífr við línu-akkeri eitt um síðir; ok liggja þar við um nóttina. En at morni flytjask þeir til landz með viðum af skipinu; ok höggva tré sítt ok strengi á borði, ok létu reka upp. Þá var um rætt hversu fara skyldi með Guðmund. Ok tekr til orða sá maðr er Bersi hét, ok var kallaðr valbráð,—þvíat kinn hans önnur var kolblá—«Hví munum vér fara með sjúkan mann ok fót-brotinn, þar sem vér megum eigi bjarga sjálfum oss?—Ok skjóti fyrir borð!» Þórarinn rosti svarar: «Mæl þú allra manna armastr; ok skyldi þér fyrir borð skjóta, ef vel væri; en hér munum vér leita annars ráðs.» Hann hleypr þegar fyrir borð, ok Einarr næpa. Þá víkr skipit svá, at þeir stóðu grunn; ok láta síga Guðmund ofan í vaðmáli fyrir borð; en Þórarinn ok Einarr taka við hónum; ok hélt um sítt lær hvárr þeirra; en hann hélt sínni hendi um háls hverjum þeirra. Þá gengu sumir eptir, ok hlífðu þeim við áföllum. Ok drógu[sk] svá til landz, at út vildi draga at útsoginu; en þá skreið á, er brimit hratt þeim at upp. Ok kómusk at landi með hann. Þá hallar skipinu frá landi, ok skolar til hafs út allt ór skipinu. Ok braut skipit allt í spán; en lítið kemr á land af fjár-hlutinum. Þar býr fyrir sá maðr er Snorri hét, ok var Arngeirsson; hann var læknir. Hann tekr við Guðmundi, ok færir hann heim til sín, ok görir við hann sem hann kunni bezt; en hann var þó félítill, ok vildi vel. Margir menn kómu þangat ór næstum bygðum, ok vildu duga þeim ok fé þeirra. Þá hét Ingimundr, at bóka-kista hans skyldi koma á land ok bækr. En fám nóttum síðarr spurðisk, at kistan væri á land komin at Dröngum; ok allt þat er ván var; ok hélt ein hespa; en tvær vóru af brotnar; en allar aðrar kistur vóru upp brotnar, þær er á land kómu, ok allt ór þat er í var. Þá fór Ingimundr þangat, at þurka bækr sínar; ok var hann þar til Marteins-messu. Þá fór hann norðr aptr at finna fóstra sínn, ok vildi vita hvat liði um fót hans. En þá var festr fótr hans.

7. Þá rézk Ingimundr norðan, ok til Breiðabólstaðar í Steingríms-fjörð. Þar bjó þá Jón Brandzson. Hann átti Steinunni Sturlu dóttur ok Ingibjargar Þorgeirsdóttur, systur-dóttur Ingimundar. Ok taka þau við hónum báðum höndum. Ok er hann þar um vetrinn. Ok er þrjár vikur vóru til Páska, þá kom norðan Guðmundr við þat, at úti stóði leggja-brotin; ok gékk við þat norðan, ok kom til Breiðabólstaðar in Passione Domini. Ok varð Ingimundr fóstri hans hónum allfeginn. Þar er hann fram yfir Páska-viku. En þá þótti eigi lengr vera mega svá gört um fót hans. Þá fór hann suðr til Hóla á Reykjanesi til Helga prestz Skeljungssonar. Hann var ágætr maðr, ok inn mesti læknir. Hann tekr við Guðmundi báðum höndum; ok er hann þar til lækninga fram um Fardaga. En brátt er hann kemr þangat, þá bakar Helgi fótinn mjök; ok drógu tveir karlar beinit með töngu áðr brott gengi; en þá græðir hann eptir; ok verðr Guðmundr heill nær Fardögum. Eptir Fardaga ferr hann norðr á Breiða-bólstað. En vetr sá, er hann var á Ströndum, var kallaðr Sóttar-vetr. Þá önduðusk margir menn, þeir er mikill skaði var at: Björn ábóti at Þverá, ok Styrkárr Lög[sögu] maðr, Oddr Gizurarson, ok Arnórr Kolbeinsson. Þá tók Gizurr Hallzson lögsögu. Þá vóru Deildar-tungu-mál. Ok er Guðmundr nú tvítögr. Um sumarit eptir ferr Jón Brandzson norðr til gildis til Þingeyra; ok ferr þá með þeim Guðmundr Arason; þvíat Ingimundr prestr vildi at hann færi á Háls til vistar til Þorvarðz; ok var svá, at hann var þar um vetrinn. Þá fýstist hann vestr aptr til fóstra síns; ok ferr hann til þings norðan með Þorvarði. Þat sumar var kallat Grasleysu-sumar. Þá am vetrinn áðr andaðisk Valdimarr konungr í Danmörk, sonr Knútr konungs. Ok þann vetr urðu land-skjálptar miklir, ok týndusk ellifu menn af því. Þá hafði Guðmundr vetr ok tuttugu. En af þingi um sumarit fylgði hann vestr Jóni Brandzsyni. Þat sumar fór inn helgi Þorlákr biskup fyrsta sinn um Vest-fjörðu. En er hann kemr í Steingrímsfjörð þá hefir hann gistingar-stað í Kálfanesi; þvíat þar var kirkja óvígð ok ný-gör. Þar kemr gótt mann-val; þar var Ögmundr ábóti, Þorsteinn Tumason, er síðarr var ábóti. Þar var þá Ingimundr prestr ok Guðmundr fóstri hans. En Guðmundi þótti skemtilegra at eiga tal við klerka biskups, en vera at tíðum eðr kirkju-vígslu. Þá gengr Ingimundr prestr eptir Guðmundi fóstra sínum, ok mælti við hann: «Far þú til tíða ok kirkju-vígslu, ok hygg at vandlega; þvíat eigi veit til hvers þarf at taka; en ek hygg, sá er nema þarf at eigi muni færi á gefa, at nema at betra manni en þeim sem nú skal þetta embætti fremja hér.» Ok var þetta tví-falldr spáleikr; þvíat hvárt-tveggja kom fram síðan, þat er í hans orðum bjó, at Þorlákr biskup var sann-heilagr maðr, en Guðmundr þurfti sjálfr þetta embætti at fremja síðarr.

8. Um haustið eptir fór Ingimundr prestr til Hvítár til skips, at kaupa varning til sölu ok ávaxtar; þvíat jafnan bjósk hann við útan-ferð, sem síðarr kom fram. Nú skilðusk þeir frændr í Dölum; ok fékk Sturla Guðmundi fötuneyti norðr á Háls; þvíat Ingimundr prestr sendi hann enn þá þangat. En þar unði hann eigi lengr en hálfan mánuð; ok ferr vestr aptr þegar, ok er á Breiðabólstað um vetrinn. Þenna vetr var veginn Guðmundr Bjarnarson at Kleifum í Gilsfirði; hann var vinr Jóns Brardzsonar; ok fór hann til at mæla eptir víginu.

9. Nú stefnir Guðmundr Koll-Oddi, ok sækir hann til sekðar. Ok er hann var sekr orðinn, þá tekr við hónum Jón Húnröðarson. Guðmundr ferr af þingi vestr í Saurbæ at heyja féráns-dóma á Staðarhóli eptir Odd. Þaðan ferr hann á Breiðabólstað at finna Jón frænda sínn; ok er þar á kynnis-vist. Hann ferr þaðan; ok kemr í Hvamm; ok beiðir Sturlu mág sínn at leita eptir skógar-manni sínum. En þat var þá til tíðenda, at Sturla lá í bana-sótt; ok lifði tvær nætr þaðan frá er Guðmundr kom þagat. Ok bíðr hann þar til er Sturla var grafinn. Ok var þá farir þat traust er þar var ván. En kapp hans var eigi farit. Ok leitaðisk hann þá um í huga sér, hvert hann skyldi leita til fram-göngu síns máls, þess er hónum yrði eigi at svívirðu, er hann hafði mann sekðan; enda legði hann eigi á sik þá ábyrgð, at hann týndi fyrir því vígslum sínum ok kennimannskap. Ok gefr sá hónum ráðit er hónum veitti flest, er almáttigr Guð er. Ok snýr hónum því í skap, at heita á almátkan Guð; ok heitr hann því, at gefa Guði allt þat fé er hann tekr á sekðinni Oddz, ok yrði sæzt á mál hans, at hónum yrði eigi at sálu-háska.

Nú er þar komit þessi sögu sem frá var horfit Heiðarvígs-sögu; ok hafa þær lengi gengit jafn-fram.

Þessi misseri urðu Bæjar-Högna-mál, er hann gipti Snælaugu dóttur sína Þórði Böðvarssyni með tví-földum meinum. Þann ráða-hag bannaði inn heilagi Þorlákr biskup með svá miklu Guðs trausti, at hann gékk til Lögbergs með klerka-sveit sína, ok lét vinna eiða, at sá ráða-hagr var í móti Guðs lögum. Þá nefnir hann vátta at, ok segir í sundr ráða-hagnum, ok forboðar þá alla er ráðit höfðu þessu. Þetta sumir týndusk fimm hafskip; ok var kallat Ófara-sumar. Þessi misseri átti Sverrir konungr enn bardaga á Íluvöllum. Nú hefir Guðmundr tuttugu ok tvá vetr. Eptir andlát Sturlu ferr Guðmundr til Þingeyra. Þá var þar fyrir Þorgrímr alikarl, vinr hans ok fóstbróðir. Hann biðr Guðmund fara með sér til hesta-þings vestr til Vatzenda í Vestrhóp. En hann svarar: «Ek veit eigi, hvat vel þat mun hæfa; þvíat þar munu koma þeir menn er mér er lítið um, Oddr skógar-maðr mínn ok þeir er halda hann; en mér er þat skapraun, at sjá þá; en þó skal ek fara ef þú vill; en Guð mun til gæta.» Þeir fara nú, ok eru á manna-móti. Þar kemr Jón Húnröðarson með mikla ræinga sveit ok gems mikit. Þar var Koll-Oddr inn seki. Þar kemr ok Þórðr Másson frá Þorkels-hváli, ok með hónum margir menn. Þar kom Bjarni Kálfsson ok margir Miðfirðingar með hónum. Þá skilr á, Koll-Odd ok Húnröð, systur son Jóns, ok hlaupask þeir í móti; ok höggr Húnröðr til Oddz, ok verðr hann sárr á hendi. Þá verðr Jón óðr við, ok vill vinna á Húnröði frænda sínum. Þá verðr þröng mikil; ok höggr Húnröðr þá annat sinn til Oddz, ok verðr at mis-höggum son Jóns er Eyjólfr hét, ok fékk þar bana. Ok þar vann Jón á húskarli Þórðar Ívarssonar er Þóroddr hét. Mart annarra manna varð þar sárt. Nú fór Guðmundr við þat af manna-móti, at Guð hefndi óvinum hans, ok lét Jón þar son sínn fyrir Oddz sakir; en Oddr varð sárr mjök; ok hlutusk þessi vandræði öll af Oddi. En Guð gætti svá Guðmundar, at hann hafði til þessa hvárki lagt orð né verk. Hann ferr síðan norðr til Staðar til Þorgeirs biskups-sonar, ok er með hónum um vetrinn í góðu yfirlæti; svá at hann váttaði þat síðan, at hónum hefði einginn óskyldr maðr jafn-góðr þótt sem Þorgeirr. Um várit eptir vóru borin mál á hendr Jóni Húnröðarsyni um áverka af Þórði Ívarssyni; ok verðr Jón sekr um sumarit. En at málum veita þeir Þórði, Brandr biskup ok Þorgeirr son hans, frændr hans ok vinir; ok fjölmenna þeir norðan til féráns-dóma; ok urðu þau mál lögð undir görð Brandz biskups. En Þorgeirr biskups-son kvað þat skyldu fyrir sættum standa at eigi fylgði þar mál Guðmundar um sekð Koll-Oddz ok bjargir; ok sýndi svá mikla ást ok einörð við hann í þessu, at einginn kostr var sætta ellar. Ok var þá sæzt á þat mál undir dóm biskups ok Þorgeirs. Á þessum misserum var þat tíðenda, at þá féll Magnús konungr í Sogni Erlingsson, ok þá andaðisk Tumi Kolbeinsson. Þá brann bærinn á Möðruvöllum ok á Bakka í Miðfirði. Þá hafði Guðmundr xxiii vetr. Þetta sumar fór Guðmundr Arason til Alþingis, ok af því þingi suðr á Nes, til Magnúss Ámundasonar ok Þórfinnz er síðarr varð ábóti, at heimboðum, ok með hónum Gellir prestr Höskullzson; ok var hann því eigi staddr við sáttar-fundinn [at Ásgeirs-á]. En er hann hafði verit [at] kynnis-vist suðr þar, þá ferr hann norðr til Staðar til Þorgeirs, ok er þar þau misseri, ok svá Ingimundr prestr fóstri hans. Um várit eptir bregðr Þorgeirr búi sínu, ok snýr til útan-ferðar; ok rézk til skips í Eyjafirði. Þat skip átti Ögmundr rafa-kollr; hann var faðir Helga [prestz] er síðan var biskup á Grænlandi. Þar ferr til skips með hónum Þórólfr prestr Snorrason, Þorsteinn ok Þorkell Eireks-synir, ok mart annat Íslenzkra manna. Þá átti bú at Stað sá maðr er Hesthöfði hét, Gunnars son, ok son Guðrúnar Sæmundar dóttur systur Brandz biskups. Þat sumar fór útan í Eyjafirði á öðru skipi Karl ábóti ok Ingimundr prestr Þorgeirsson ok Ögmundr Þorvarðzson, ok mart annat Íslenzkra manna. Þenna vetr áðr audaðisk Einarr Þorgilsson at Staðarhóli. Þessi misseri hófusk Kuflungar. Týndisk Einarr kati ok mart góðra drengja með hónum Allra-Heilagra-messu dag. Ok þann vetr hljóp skriða austr í Geitdal; ok létusk átján menn. Ok hefir Guðmundr nú xxiv vetr.

10. Þetta vár um Langa-föstu var Guðmundr vígðr til prestz af Brandi biskupi fjórum nóttum eptir Gregorius-messu. En Ingimundr prestr gaf hónum bækr þær allar, er hann átti beztar ok fróðastar, ok messu-föt, at skilnaði þeirra. Ok skilðisk svá við hann, at hann var prestr, ok fullkominn í góðum siðum. Ok fóru þá í brott þeir menn tveir er hann unni mest, Ingimundr ok Þorgeirr. Nú fara skip þessi útan í Eyjafirði, ok taka Nóreg, ok eru í Þrándheimi um vetrinn. Þorgeirr biskups-son er með Eysteini erkibiskupi; en Ingimundr prestr hafði bæjar-setu; ok er hónum gefin Jóns-stúka at Kristz-kirkju til söngs; en var hátíðir, um Jól ok Páska, með erkibiskupi, ok hafði góða virðing af hónum. Um várit eptir fór Þorgeirr til Íslandz ok félagar hans. En Ingimundr prestr er eptir í Noregi, ok tekr Máríu-kirkju til söngs á staði, ok er þar tvá vetr. Ok er þat til marks, hve vel erkibiskupi reyndisk hans klerkdómr, at þá er Jón biskup inn fyrri, er Knútr var kallaðr, andaðisk á Grænlandi, þá vildi Eysteinn erkibiskup vígja hann þangat til biskups; ok í því mátti metnaðar-leysi hans vita ok varúð, at þat fékksk eigi af hónum. Þann vetr inn fyrsta, er Ingimundr prestr er útan, var Guðmundr vistum at Hofi hjá Grími mági sínum, þinga-prestr þar. Þenna vetr andaðisk Böðvarr Þórðarson ok Þorvarðr auðgi. Nú er Guðmundr hálf-þrítögr. Um sumarit í hafi tekr sótt Þorgeirr biskups-son, ok liggr þar til er þeir vóru landfastir. Þá vex sótt hans, er hann kemr á land, ok andaðisk tveim nóttum fyrir Máríu-messu fyrri; ok var lík hans fært til Hóla. Ok spyrr biskup eigi fyrr andlát hans, en þeir kómu þar með líkinu. Þau tíðendi þóttu mikil frændum hans ok vinum, ok þó biskupi mest. Ok svá [segir] Guðmundr Arason, at hann hefði einskis mannz þess misst er hónum þætti jafn-mikit at missa; ok féll þat hónum svá nær, at nálega mátti kalla, at hann skiptisk í allan annan mann. Hann var þá enn at Hofi.

11. Guðmundr prestr görðisk þá svá mikill trúmaðr í tíða-haldi ok bæna-görð, örlæti ok harðlífi, at sumum mönnum þótti halda við vanstilli; ok ætluðu, at hann myndi eigi bera mega allt-saman, harðlífi sítt, ok óynði af andláti Þorgeirs. Hann tók heim til kenslu prestlinga; ok var þat athöfn hans hversdaglega tíða í millum, at kenna ok at rita. Hann var ok at kirkju mikinn hlut nátta, bæði öndverðar nætr ok ofanverðar; en gékk til skripta jafnan er hann náði kennimönnum. Hann skoðaði ok rannsakaði bækr manna, þar sem hann kom; ok hendi af hvers bókum þat er hann hafði eigi áðr. Öllum mönnum þótti mikils vert um trú hans, ok þeim öllum mest er vitrastir vóru. Marga hluti tók hann þá upp til trúar sér, at eingi maðr vissi áðr, at né einn maðr hefði nennt áðr hér á landi. En í annat sinn þóttusk menn hafa mestan mun á fundit, at skap hans hefði skipask vetr þann er hann lá eptir skipbrotið á Ströndum; þvíat þá unði hann sér hvergi nótt né dag, þar til er hann hitti fóstra sínn; ok kom þaðan frá við nökkut á hverjum misserum til siðbótar hónum; ok þar kom, at nær þótti hann vera allr annarr maðr í atferð sínni, en fyrst þótti til horfask er hann var ungr. Þat fylgði ok þessu, at mörg merki urðu at vatz-vígslum hans ok yfirsöngum, svá at mönnum þótti þá þegar mikils um vert; ok þat mátti at finnask, at Guði líkaði atferð hans. En alþýðu manna sýndisk þat í því, hvers efni í þótti vera um athöfn hans, at hónum var þat gefit kenningar-nafn, at hann var kallaðr Guðmundr inn Góði. En þat varð, sem jafnan er vant, at eigi lagði jafnt í þökk við alla, þótt góðu væri til varit. Sumir þökkuðu [Guði] þeir er þurfendr vóru, ok bæði höfðu gagn af hónum andlegt ok líkamlegt; en sumir öfunduðu þat er þeir vóru minni nytja-menn af meirum efnum en hann var. Ok þat fór fram hvert ár, at eytt var kaupi því öllu er hann tók á vetrinn; ok gaf hann þat til matar ok klæða fátækum mönnum ok frændum sínum; ok vóru þat sjau ómagar er hann fæddi með þessu. Nú var bæði þess leitað, at hónum væri þat óhægt, ok mætti hann minna at hafask til þurftar öðrum, af þeim er hann öfunduðu, at skipt var þingum við hann, ok skyldi hann þau hafa er fé-minni væri. Ok þá kallaði Brandr biskup til bóka ok messa-fata í hendr hónum, ok kallaði staðinn eiga at Hólum arf eptir Ingimund prest. En þeir fenga hvárigu hnekkt, örlætum hans né meinlætum; þvíat nökkut bar til þess jafnan, af tilstuðningi góðra manna, at hann fékk því haldit er hann hafði upp tekit. Þessi misseri varð mart tíðenda: Þá var Jórsala-borg unnin af Serkjum; svá at allir Kristnir menn sem þar vóru áðr, þá var annat-tveggja, er þeir urðu at flýja, ella vóru drepnir; ok allr Kristinn dómr niðr brotinn. Þá dró myrkr fyrir sól um miðdegi, svá at margir vitrir menn ætluðu at verða mundu heims-slit. Þá var kallaðr Felli-vetr. Kom grasleysa mikil ok óáran um várit, ok kom ekki skip til Íslandz af Noregi. Þá hafði Guðmundr xxvi vetr.

12. Um várit eptir fór Guðmundr á Miklabæ at vista-fari til Bjarnar, er Auð-Björn var kallaðr; ok var þar tvá vetr. Ok in fyrri misseri er hann var þar, andaðisk Eysteinn erkibiskup; þá hafði hann áðr vígðan Jón til biskups Sverris-fóstra til Grænlandz. Þá hafði Guðmundr xxvii vetr. En in síðari andaðisk Heinrekr konungr á Englandi. Þann vetr var Jón Grænlendinga-biskup á Íslandi í Austfjörðum. Þá druknaði Ögmundr ábóti um várit. Ok þá andaðisk Kári ábóti. Þessi misseri var Ingimundr prestr í Björgyn; ok reyndisk inum vitrustum mönnum ok göfgum þess merkilegri hans atferð er hann varð kunnari; ok fékk hann þar virðing mikla af Jóni kuflungi ok hans mönnum. Þat bar ok svá til, at þar var þá fyrir Ögmundr Þorvarðzson, ok hafði þar virðing mikla; ok tekr hann báðum höndum við Ingimundi föður-bróður sínum; ok bauð hónum allt sitt fullting þat er hann mætti til leggja. En um várit áðr, þá hafði Ingimundr prestr farit vestr til Englandz kaupferð, ok kom vestan um haustið til Björgynjar. En er þeir koma með mikil gæði af Englandi, víns ok hunangs, hveitis ok klæða, ok margs annars, þá vilja menn Jóns kuflungs taka upp fyrir þeim ok ræna þá. Þá gengr Ögmundr fyrir Jón kuflung ok mælti svá: «Þat mundi satt vera, ef Ingi konungr væri á lífi, þá mundi hann eigi ræna láta bróður Þorvarðz Þorgeirssonar, ef hann kæmi á vald þeirra, ok svá Magnús konungr fyrir sakir Ara. Nú vænti ek þess af yðr, at þér munit göra fyrir þeirra sakir ok mínar bænir, at láta fé hans frið hafa.» Jón svarar: «Vel segir þú; ok skal þat satt vera, at hverr penningr skal sá frið hafa sem hann á; ok gakk til sjálfr með frænda þínum; ok skal hann Guði vel kominn ok oss.» Nú gengr Ögmundr til skips, ok segir ummæli Jóns. Þá gengu menn Jóns at sex vín-tunnum stórum, er kaupmenn áttu, ok spurðu hverr ætti tunnurnar. En Ingimundr prestr kenndi sér fimm eðr fjórar, ok svá annat mart er þeir spurðu eptir; þar til er þá grunaði, at hann mundi eigi svá auðigr maðr vera sem hann sagði; ok mæltu við hann: «Nú sjám vér, prestr, at þú munt kenna þér þat er aðrir eigu; ok nennum vér eigi at missa allz.» Ok taka þeir síðan tunnu eina, ok hlauzk svá til, at þá átti Ingimundr prestr. Ok enn tóku þeir sextán álnar klæðis rauð-brúnað er hann átti; þat var allgótt klæði. En þat vildi hann eigi segja; ok vildi heldr missa en þá skilði á. Eptir þetta leitar Ingimundr prestr sér herbergis; ok er þar um vetrinn. En er á leið, þá berr þat við, at hann kennir klæði þat í kyrtlum sumra hirð-manna er hann hafði rænt[r verit] um haustið. Hónum verðr rætt um fyrir Ögmundi, at hann kennir klæðit; ok bað hann þó láta vera kyrrt; ok kvazk eigi vilja at nökkut hark görðizk af því; ok kvað at sik mundi eigi fé skorta. Björn bríkar-nef gesta-höfðingi hafði ráðit fyrir ráni við Ingimund prest, þá er hirðmenn vildu upp gefa.

13. Þat bar til einn dag, at Ögmundi berr fyrir augu menn þá er gengu í kyrtlum þeim er görvir vóru af klæði Ingimundar; ok sagði hann frá vinum sínum, Bárði sálu ok Pétri glufsu ok Eindriða, ok mælti við þá: «Eigi eru nú góð efni í; mér bar þat fyrir augu, at Björn bríkar-nef ok sveitungar hans gengu í klæðum þeim er ræntr var Ingimundr frændi mínn á hausti.» Eindriði svarar: «Hví léztú þat kyrrt vera, ok kallaðir eigi til?» Ögmundr svarar: «Eigi vill hann sjálfr heimta láta; ok vill hann at ekki íllt görisk af.» Eindriði sagði: «Þat skal aldri verða, at svá vándir menn gangi yfir oss, ok göri vinum várum slíkar skapraunir; ok skulum vér víst til leita, þótt hann vili eigi þat, frændi þínn.» Spretta upp þegar, ok taka öxar í hönd sér, þeir Austmenninir; ganga til drykkju-stofu, ok Ögmundr með þeim, þar er Björn bríkar-nef drakk inni, ok gesta-sveit með hónum, nær fjórir tigir manna. Ok vildi Eindriði ganga inn þegar at þeim; en Bárðr kvað þat eigi hæfa, þar sem fyrir vóru fjórir tigir manna, en þeir fjórir einir, ok bað þá bíða þess er þeir gengu út. Ok hefir þat svá til hæfis, at þeir ganga út fjórir, sem þeir væri valðir til, sem klæðin höfðu þessi. Ok höggr Eindriði Björn þegar bana-högg, en þeir Bárðr ok Ögmundr vógu þá þrjá, svá at eigi varð viðr-nám. Þá kvað við gesta-lúðr, ok samnask saman nærri fjögur hundruð. Þá koma þessi tíðendi fyrir Jón kuflung; ok kvað þá, við hirðmanna-lúðr; ok sögðu hvárir-tveggju Jóni kuflungi sögu sína. En þeir Bárðr ok Pétr vóra ná-frændr erkibiskups. Ok virði Jón þá [svá] mikils í þessu máli, at hann görir í brott sveit þá alla frá fylgð við sik. En þeir Ögmundr tóku klæði til sín. Ok er kyrt um mál þetta héðan í frá. Um várit eptir rézk Ingimundr prestr til skips þess, er kallat var Stangar-foli, ok bjósk til Íslandz. Þar var á skipi Bergþórr, son Þórðar Einarssonar, ok mart Íslenzkra manna ok Norænna, góðra drengja. Skip þetta kemr í óbygðir á Grænlandi. Ok lýkr því máli svá, at þar týnask menn allir. En þat verðr svá víst, at fjórtán árum síðarr fansk skip þeirra, ok þá fundusk menn sjau í hellis-skúta einum. Þar var Ingimundr prestr. Hann var heill ok ófúinn, ok svá klæði hans; en sex manna bein vóru þar hjá hónum. Vax var ok hjá þeim ok rúnar þær er sögðu atburð um líflát þeirra. En þetta þótti mönnum mikil merki, hve Guði hafði líkat atferð Ingimundar prestz, er hann skyldi svá lengi legit hafa úti með heilum líkama ok ósköddum. Þat sumar er týndisk Stangar-foli kom af Grænlandi Ásmundr kastan-razi. Nú hefir Guðmundr xxviii vetr.

14. Þá er Guðmundr prestr var á Miklabæ þá átti hann brott-söng á þann bæ er á Marbæli heitir. Þangat söng hann einn hátíðar-dag. Þar var á vist góð kona ok skynsöm er Hallfríðr hét, ok var Ófeigsdóttir. Hón var stödd hjá messo Guðmundar prestz, ok hugði at sér vel um messuna, sem jafnan var hón vön; ok horfði hón jafnan á hann um messuna. En er lesit var Guðspjall, ok hann snerisk útarr ok sagði: Dominus vobiscum, þá sá hón eld fram ór munni hans fara í lopt upp bjartara miklu en hón hafði fyrir slíkan séð. Eptir þetta ferr hann af Miklabæ ok í Viðvík; ok er hann þar um vetrinn með Mávi Finnz-syni. Þat var eitt sinn, þá er Guðmundr prestr var í kirkju úti at bæn sínni, þá kemr Már bóndi í kirkju. En er hann kemr í kirkju-dyrr, þá sá hann, at fugl lítill fló upp af öxlum Guðmundar í loptið, ok hverfr þar. Þau misseri týndisk skip Ásmundar kastan-raza, ok fórusk þar margir Íslendzkir menn, þeir er mikill var skaði at. Þá andaðisk Hallr ábóti ok Eirekr jarl. Ok þá var bardagi í Vík austr. Nú er Guðmundr vetri miðr en þrítögr.

15. Þá er Guðmundr prestr inn góði Arason var á Miklabæ, ok var vetri miðr en þrítögr at aldri, þá rézk hann á Völlu í Svarfaðar-dal, þvíat þess beiddisk Arnþrúðr Fornadóttir er þar bjó, frændkona hans; hón var ekkja; bóndi hennar hét Eyjúlfr, sá er hón átti síðarr, ok áttu þau sonu tvá, Brand ok Klæng. Sá hét Snorri er hana átti fyrr. Þau áttu ok tvá sonu, Þorstein ok Snorra. En Austmaðr vá Snorra bóanda hennar, er hann vildi eigi lúka skuld fyrir húskarl sínn; en húskarl hafði ekki til. Þá tók við Austmanninum Önundr Þorkelsson, ok kom hónum útan. Ok var þetta upphaf saka þeirra er Arnþrúðarsynir vóru at brennu Önundar. Ok önnur misseri er Guðmundr prestr var á Völlum, um haustið, var veginn at tjöldum Sumarliði Önundarsson; en völd vígs þess vóru kennd Snorra Grímssyni, bræðrungi Guðmundar prestz Arasonar. En til liðveizlu um eptir-málit görisk Brandr biskup, ok vildi láta bera kviðu á Snorra á Alþingi um fjörráð ok vetvangs-björg við Brand er vá vígit. En af orðum Guðmundar Arasonar ok margra annarra merkra manna, þeirra er Snorra veittu lið, þá lét Þorlákr biskup bera kvið af Snorra um fjörráð. Nú hefir Guðmundr vetr um þrjá tigi. Ok þá er Guðmundr hafði tvá vetr um þrjá tigi, annan vetrinn tveim nóttum fyrir Jól, andaðisk Þorlákr biskup inn Heilagi í Skálaholti. Hafði hann nökkuru áðr boðit þangat til vistar Gizuri Hallzsyni, þá er hónum tók ráða-hagr sínn at þyngjask. Ok var Gizurr þar meðan hann lifði.—Þrjá menn virði Þorlákr biskup mest, ok hafa þeir trautt orðit all-líkir öðrum mönnum vel-flestum: Einn var Páll systur-son hans, er síðan var inn næsti biskup eptir hann í Skálaholti. Annarr var Þorvaldr Gizurarson, er síðan var inn mesti höfðingi; ok vóru hónum flestir hlutir betr gefnir en þeim öðrum er hónum vóru samtíða. Enn þriði var Guðmundr gríss, er fleira veitti fyrir Guðs sakir en flestir menn aðrir; en görði síðan eptir Guðspjalla boð-orðum, skilðisk við á einum degi allt fé sítt ok ástmenn, ok gékk þá í munklífi1. Alla virði Þorlákr biskup mikils sonu Gizurar; hann veitti ástsamlegt fóstr Magnúsi meðan hann vildi þar verit hafa. Hafði inn sæli Þorlákr biskup mjök tírar-hendi á hónum tekit; af þvíat hann var bæði forvitri ok vel lærðr ok inn mál-snjallasti. Þorlákr biskup vígði þá til presta, Þorvald ok Magnús. Þorlákr biskup réð ok staðfestu undir Orm, systur-son sínn, Jónsson, [á] Breiða-bólstað í Fljótz-hlfð, þá staðfestu er hónum þótti bezt þeirra er hann ætti forráð. Þat sumar eptir er Þorlákr biskup andaðisk um vetrinn áðr, andaðisk Snorri Þórðarson Vatzfirðingr Remigius-messu.

16. Nú er at segja frá Guðmundi Arasyni:—at þá er hann hafði verit á Völlum nökkura vetr, ok Arnþrúðr húsfreyja var komin til Sökku í Svarfaðarual, ok synir hennar, Brandr ok Klængr, þá var þat eitt sumar á þingi, at Halldóra abbadís Eyjólfsdóttir ór Kirkjubæ bað Guðmund prest, at hann skyldi ráðask austr þangat til forvistu með henni. Ok játti hann því, ok skyldi hón senda menn í móti hónum um sumarit. En eptir Óláfs-messu kom skip út at Gásum, ok var þar á Páll biskup. Þá reið Brandr biskup á Grund; ok fundusk þeir Páll biskup þar. Þar kom ok Guðmundr prestr; ok tók þá leyfi af þeim báðum biskupunum at ráðask í Kirkjubæ. En er sveitar-menn urðu þessa varir, þá fara þeir til fundar við Brand biskup, ok biðja, at hann banni Guðmundi presti í brott at ráðask. Ok hann görði svá. Ok er sveitar-menn fundu Guðmund, ok segja hónum orð biskups, þá hittir hann biskup þegar, ok segir biskup at hann bannaði hónum í brott at fara. Reið Guðmundr þá á Völlu, ok var þar um vetrinn. Þenna atburð virði Brandr biskup svá mikils, at hónum þótti þat fara líkt ok um Gregorium páfa. Um vetrinn eptir görisk þverúð mikil milli Guðmundar prestz ok Þorsteins Þraslaugarsonar er bjó á Völlum, þvíat sveitar-menn báru fé þeirra í hendr Guðmundi, er þeir hétu á helga menn. En þat fé kallaði Þorsteinn at hann tæki. Þat var vanði Guðmundar prestz, at opt um hátíðir láta menn kyssa á helga dóma; en Þorsteinn kvazk eigi vita, hvárt þat vóru heilagra manna bein eðr hrossa-bein. Nú görðisk af þessu óþykt mikil með þeim, svá at Þorsteinn sótti at því Brand biskup, at hann skyldi koma Guðmundi presti á brott þaðan. Um várit eptir ferr Brandr biskup norðr á Völlu; ok kannaðisk þat af alþýðu manna norðr þar, at þeir vildu Guðmund prest fyrir öngan mun í brott. Þá býðr biskup hónum staðinn á Völlum til varðveizlu; en hann vildi þat eigi. Þá réð biskup annan prest þangat. Þá stefnir Guðmundr prestr Þorsteini tveim stefnum um várit; annarri, er hann kendi hónum stulð um heit-fé manna; en annarri um guðlastan, er hann kallaði bein helgra manna hrossa-bein. Ok reið í brott at Far-dögum ok til Upsa. Ok um sumarit ríðr Guðmundr til þings; ok var um mál hans selt hónum sjálfdæmi. Af þingi býðr hónum heim Sigurðr Ormsson til Svína-fellz; ok ferr hann af þingi suðr í Haukadal, ok svá austr yfir til Svína-fellz. Þaðan austr í Fjörðu. Svá í Fljótzdals-hérað ok til Vápnafjarðar, ok til Oxarfjarðar, ok svá norðan til Eyjafjarðar; ok komr heim til Upsa nær vetr-náttum. En á farlengð hans þessi urðu fleiri hlutir merkilegir, en ek kunna telja, af yfirsöngum hans ok vatz-vígslum.

17. It næsta vár áðr er þeir vóru vegnir um haustit í Laufási Þórðar-synir ok Arnþrúðar-synir, fór Guðmundr prestr Arason til vistar til Staðar í Skagafjörð, þvíat Kolbeinn Arnórason bauð hónum þangat. Ok eptir þing sendi Páll biskup menn sunnan eptir Brandi biskupi ok Guðmundi presti Arasyni, at þeir skyldi koma suðr í Skálaholt þegar eptir þingit. En þat hafði ráðit verit á þinginu, at taka upp helgan dóm Þorláks biskups ór jörðu. Ok fara þeir eptir þingit, ok koma í Skálaholt Margrétar-messu. En í þjónostu þeirri, er þar var gör Guði til dýrðar ok inum sæla Þorláki biskupi, þá setti Páll biskup Guðmund prest Arason næsta þeim biskupum í allri þeirri þjónostu; ok létu hann þerra kistunni með sér, er hón var í kirkju borin; ok hann réð mjök fyrir hvat sungit var er heilagr dómrinn var upp tekinn.

18. Eptir þetta fór Guðmundr heim; ok var at Stað með Kolbeini þau misseri. En um várit eptir rézk hann á Víðimýri til Kolbeins Tumasonar. Þat sumar fór Guðmundr prestr til þings; en af þingi ferr hann vestr til Borgarfjarðar; ok bjóða hónum þá heim margir menn um allt hérað. Þaðan fór hann vestr í Hvamm; ok var þar at brullaupi Snorra Sturlusonar. Þaðan fór hann í Fagradal, ok þaðan til Hóla; ok vígði þar brunn þann er þeir migu í síðan, ok görðu þat til háðs við hann; ok batnaði þá eigi síðr en áðr við þat vatn. Þaðan fór hann til Steingrímsfjarðar, ok svá til Miðfjarðar; ok svá heim um haustið á Víðimýri; ok var þar um vetrinn í góðu yfirlæti. Ok lagði Kolbeinn svá mikla virðing á hann ok ástúð, at hann kallaði hann sann-helgan mann; ok sagði sjálfan sik margar raunir á því hafa. Um sumarit áðr var Þorláks-messa í lög leidd.—Þann vetr er biskup var á Víðimýri, var vetr mikill, ok horfði mörgum mönnum þunglega. Þá berr í drauma um helgi Jóns biskups; at hann vitraði þat, at veðrátta mundi batna, ef heilagr dómr hans mundi upp tekinn. Þá var þat ráðit af Brandi biskupi, ok sendi hann orð Guðmundi presti, at hann skyldi til koma, ok vera forráðs-maðr fyrir þeirri þjónostu; þvíat biskup lá í rekkju sjálfr. Stefnir biskup at sér mönnum; ok vóru svá hörð veðr, at Guðmundr prestr kom nótt síðarr en ákveðit var; ok var hans þó beðit. En er hann kom, þá var upp tekinn helgr dómr Jóns biskups með stór-jarteignir, sjau nóttum eptir Mathias-messu.

Um várit fór Guðmundr prestr norðr í Eyjafjörð. En meðan hann var heiman, andaðizk Úlfeiðr, móðir hans; ok var líki hennar fylgt til Hóla; ok tók biskup við líki hennar með ástúð. Nú kemr Guðmundr heim, ok … enn heiman. Hann ferr til þings um sumarit. Þá var leidd í lög Jóns messa biskups af bæn Brandz biskups, ok af tölu Guðmundar prestz er hann talaði í Lögréttu. Af þingi buðu hónum heim Vestfirðingar; ok fór hann fyrst til Borgarfjarðar, ok þaðan til Breiðafjarðar. Af Reykjanesi var hann fluttr til Flateyjar, ok gistu á leiðinni. Þorgils Gunnsteinsson lét sonu sína fylgja Guðmundi presti ok einn húskarl. Hann bað Guðmund prest at gefa sveinunum byr er þeir færi aptr; «þvíat þeir eru ókröptulegir,» segir hann.—«Biðja skal ek Guð,» sagði prestr, «at hann gefi þeim byr.» Þá var logn er þeir kómu í Flatey. Nú búask synir Þorgils þegar í brott; ok gengu til skips, ok búa til segl-reiða sínn, ok báðu prest efna við sik um byrinn. En hann gékk til kirkju. En er þeir vóru búnir draga þeir upp segl, ok kastar þegar vindi eptir þeim; ok leggja eigi fyrr segl en heima. Ok höfðu því betra byr er þeir höfðu lengra siglt.


Cпасибо сказано
Вернуться к началу
 Профиль  
 Заголовок сообщения: Re: Сага о Гудмунде Добром
СообщениеДобавлено: 22 ноя 2020, 18:12 
Töfra maður
 


Зарегистрирован: 08 дек 2018, 00:29
Сообщений: 3413
Медали: 13
Cпасибо сказано: 3549
Спасибо получено:
2248 раз в 1218 сообщениях
Магическое направление:: Руническая магия,Таро
Очков репутации: 9181

Добавить
19. Nú ferr Guðmundr prestr vestr í Fjörðu. Ok er hann var í Sauðlaus-dal, þá vígði hann vatn [er] kona [bar] heim í húfu sínni. Þaðan fór hann norðr í Fjörðu, þar til er hann kemr í Keldudal til Þórðar Arasonar, hann hafði hönd visnaða, ok lá verkr í svá at hann mátti eigi skera mat fyrir sik. En um nóttina, er hann þóttisk eigi mega liggja, gékk hann út. En er hann kom inn, sá hann á rekkju Guðmundar prestz ljós mikit, sem skini ofan geisli. Hann rétti höndina þá ina van-megnu í ljósit, ok var þá ljósit jafn-bjart á höndinni sem áðr. En eptir þat var hón orðin heil ok verklaus; ok líðr þá af ljósit. Þaðan fór hann í Haukadal til Árna rauðskeggs. Ok um kveldit, er hann var kominn í hvílu, var fengin til kona at klá hónum fót sínn. Hón var handhölt, svá at fjórir fingr lágu í lófa. En er hónum þótti klegit of kyrrt þá spyrnir hann við fætinum ok mjök hart, ok kemr hællinn í bug fingranna þeirra er kreptir vóru; ok spyrnir hann þar í, svá at henni verðr sárt við nökkut. En fám nóttum síðarr kom hón á fund hans, ok sýndi hón hönd sína heila. Ok þökkuðu allir Guði þeir er sá. Þá fór hann til Ísafjarðar; ok kemr at Matheus-messu í Súðavík, ok gefr hann þrjá tigi hundraða vöru Bárði frænda sínum til kvánar-mundar, ok var hónum fest dóttir Steinþórs prestz Bjarnarsonar. Ok kemr kona sú hlaupandi er Þóríðr hét, er fylgt hafði Árna rauðskegg áðr í banni Páls biskups; ok fékk hann eigi skilit þau. En er hón heyrði sagðar kenningar Guðmundar prestz, þá görðizk hón einskis jafn-fús sem at finna hann; ok verðr at leynask í brott frá Árna, þvíat hann unni henni mikit. Áttu þau ok barn saman. Hón var fríð sýnum. Hón komsk nú á fund Guðmundar prestz Matheus-messu, ok bað hann með iðranar-gráti sér miskunnar ok viðtöku, at hón mætti skiljask við vandræði sín. Ok hlaut hón svá mikit gótt af fundi nans, at hón vitjaði aldri aptr til ins sama vandræðis; ok fylgði hónum jafnan síðan, þá er þau skilði eigi ófriðr mana. Þaðan fór hann til Vatzfjarðar, ok svá til Steingrímsfjarðar til Jóns Brandzsonar; ok var þar lið mikit í för með hónum; ok var mælt, at sendir mundu menn fyrir at segja, at þeir kæmi eigi á óvart. En hann kveðr eigi þurfa mundu, «Ok mun guð gefa fyrir oss, ok senda þeim hval, áðr vér farim á brott.» En þessi orð hans fylldusk svá, at þenna sama dag kom reyðr á reka Jóns, þar er hann einn átti, ok var sögð hval-kváman um myrginum eptir. Jón gaf Guðmundi presti bók þá, er gersemi var í, ok Páll biskup hafði gefit Jóni. Þaðan ferr hann á Broddanes, ok svá norðr um Flóa til Miðfjarðar, ok svá til Vatzdals.—Ok er hann var at Hofi þetta haust, bar svá til, at hann söng yfir sjúkum karar-manni, ok bar yfir hann helga dóma sína. Hann lá í bekk hjá inum sjúka manni, ok sofnaði hann á bæninni; at því er þeim þótti er við vóru. Djákn hans lá í bekk hjá hónum, ok hné Guðmundr prestr á hann ofan, djákninn, er hann sofnaði. En er hann hafði skamma stund legit, þá kenndi djákninn eigi, at hann iegi á hónum; en hann sá, ok svá aðrir, at hann lá þar. Þat var mjök langa stund. En er hann vaknaði, spurði djákninn, hví hann kenndi hans eigi, er hann lá á brjóst hónum. En hann vildi eigi frá segja.—Þá kemr sú saga vestan ór Fjörðum um vetrinn, at maðr sá er Snorri hét, austr í Skálavík, hann var leikinn af flagði einu; ok sótti hann trollkona mjök, svá at hann hugðisk eigi mundu undan komask. En þessa nótt ina sömu, er fyrr var frá sagt,—þat var Laugar-nótt,—þá fór hann Snorri einn saman til tíða, ok var mjök langt at fara. Þá kemr at hónum trollkonan, ok sækir hann, ok bægir hónum til fjallz. Þá biðr hann, at Guðmundr prestr skyldi duga hónum, ef hann væri svá mikils ráðandi við Guð, sem hann hygði, ok leysa hann af flagði þessu. En í því sýndisk hónum sem ljós kæmi yfir hann; en ljósinu fylgði maðr í kór-kápu, ok hafði vatz-stökkul í hendi, ok stökði á hana. En þá hvarf [hón] trollkonan sem hón sykki niðr. En hónum fylgði ljósit heim til bæjar, ok þóttisk hann görla kenna at ljósinu fylgði Guðmundr prestr Arason. Nú bar þat saman, at á einni stundu vitraðisk hann Snorra, ok djákninn kenndi eigi þunga af hónum. Sá inn sami djákn hafði sull í höfði sér. Ok eitt sinn er hann stóð undir [höndum] Guðmundi presti í messu, ok lá ölnbogi hans á sullinum, ok varð hónum sárt við mjök. En er lokit var messunni kenndi hann hvergi sullzins. Síðan fóru þeir til Þingeyra, ok kom þangat fyrir Allra-heilagra-messu. Þar var fyrir Karl ábóti ok Gunnlaugr munkr. Þeir görðu processio í mót hónum um daginn; ok var hann þá prestr, ok sungu þeir í mót hónum R[esponsorium], Vir iste in populo suo mitissimus apparuit sanctitate, et gratiâ plenus. Nú bar þetta [allt] saman mikit vitni um, hvílíks menn virðu hans ráð, áðr þeir urðu af metnaði blindir. Þá predicaði hann lengi Allra-heilagra-messu. Þaðan ferr hann út á Blöndu-bakka; ok er hann þar mjök lengi. Þá var hann ekinn þaðan upp eptir Langadal; ok vóru menn sendir eptir hesti þeim er styrkvastr var í dalnum ok feitastr; ok var eigi léð. En um nóttina gengr hestrinn í heima-brunn, ok dó þar. Nú ferr Guðmundr prestr þar til er hann kemr heim á Víðimýri [at] Nicholaus-messu; ok varð Kolbeinn hónum allz-hugar-feginn. Ok er hann heima um vetrinn í góðu yfirlæti; en fór um várit norðr at heimboðum um hérað, um Eyjafjörð ok í Flatey; ok norðan at Alþingi; ok reið til þings. Af þingi buðu hónum margir menn heim, Sunnlendingar ok Austfirðingar. Sem enn mun síðarr sagt verða.

20. Þetta sumar fór Guðmundr prestr inn góði til þings. En af þingi buðu hónum heim Sunnlendingar ok Austfirðingar, ok fór hann af þinginu suðr í Skálaholt. Þá nótt er hann var þar, andaðisk Ketilbjörg nunna, ok lét Páll biskup Guðmund prest syngja yfir líki hennar; en biskup stóð yfir, ok Gizurr Hallzson; ok var sú þjónosta svá merkileg, at Gizurr váttaði þat í tölu sínni yfir greptrinum, at þeir þóttusk eigi slíkan líksöng heyrt hafa; ok virði henni til heilagleiks, er henni [skyldi] slíks líksöngs auðit verða.— Þaðan ferr hann austr yfir ár. Þá býðr hónum heim Árni prestr á Skúmsstöðum. Þar var fall mikit, svá at sjau menn vóru fallnir, ok bæði naut ok hross. Hann gistir þar, ok vígir vatn, ok stökkvir sjálfr vatninu um akra hans ok tún, ok víða um engjar. Ok tók af síðan fall allt. Þaðan fór hann austr undir Eyjafjöll, ok svá austr á Síðu, ok í Ver austr. Ok þá komr hann á þann bæ er á Lómagnúpi heitir. Þar var þá hlaup í ánni Lómagnúps-á, svá mikit, at Árni bóndi komsk við íllan leik af; ok druknaði maðr fyrir hónum af hlaupi árinnar; ok braut hón land víða. Menn sátu við ána fyrir austan, ok máttu eigi yfir komask, þvíat áin var berlega ófær. En er Guðmundr prestr kom til árinnar, þá stíga þeir af baki. Þá sjá þeir, at áin fellr fram. En er þeir höfðu langa stund setið við ána, ok treystusk eigi á at ríða, þá sá þeir er fyrir austan sátu, at áin féll fram; ok ráða til at ríða. Þá riðu þeir Guðmundr prestr ok sveit hans á ána; ok hittask á ánni nær miðri ok þeir er austan kómu at, ok fórsk hvárum-tveggjum vel. En er hvárir-tveggju kómu yfir ána, þá vex hón þegar, ok var ófær nokkura daga eptir.

21. Þaðan ferr Guðmundr prestr til Svínafjallz til Sigurðar Ormssonar. Þar var þá kominn Kolbeinn Tumason til heimboðs. Ok vóru þeir þar allir samt þrjár nætr. Þá ferr Kolbeinn í brott; ok ríða þeir Sigurðr ok Guðmundr prestr á leið með hónum. En er þeir vóru skilðir, þá ríða þeir Guðmundr prestr ok Sigurðr tveir saman; þvíat Sigurðr vildi tala við hann einslega um vandræði sín þau er leiddi af málum þeirra Sæmundar, at hann lézk varla þola mega vansa þann ok ámæli er leiddi af málum þeirra; ok leitaði ráðs undir Guðmund prest; kvazt einskis jafn-fúss en leita til hefnda við Sæmund. En Guðmundr prestr bað hann þat varask mest, «Þvíat þú mátt við þat vel una, at þú hafir af því ámæli er þú hefir vel gört. Nú mun ek biðja Guð, at hann styrki þik ok gæti þín.» «Hins vil ek þik biðja,» segir Sigurðr,» at þú beiðir þess Guð, at hann láti þik þess ráðanda, at þú mættir sýsla mér nökkura staðfestu norðr þar í sveitum, þá er höfuð-burðr væri at; þvíat mér sýnisk svá mikit yfir þér, at mér býðr þat í skap, at þú verðir meira ráðandi en nú ertú ráðandi. En ek vilda þessa staðfestu selja í hendr Jóni Sigmundarsyni, frænda mínum. Nú man ek annat-hvárt leita undan, ef þú vilt mér þessu heita; eðr ella mun ek eptir leita við Sæmund hvern veg sem ferr.» En Guðmundr prestr kvezk heldr vilja þessu heita, at biðja, at Guð léti hann þessa verða ráðanda. Ok þann inn sama dag er þeir rædduzk þetta við, þá andaðisk Brandr biskup. Ok fylldusk nú beggja þeirra orð um yfirbragð þat er Sigurðr þóttisk sjá á hónum, ok góðvilja-heit þat, er Guðmundr prestr hét Sigurði, ef hann mætti stöðva missætti þeirra Sæmundar, at sýsla hónum staðfestu; en þenna dag bar undir hann ráð biskupsdæmis, þótt hann vissi þat eigi.

22. Sá atburðr varð þar, at Steinn prestr bað Guðmund prest gefa sér helga dóma; ok svá görði hann. Ok er hann gaf hónum af beini Jóns biskups, segir Steinn prestr, at sér þætti eigi vel litt beinit ok óheilaglegt. En Guðmundr prestr spyrr mjúklega hvárt hann trýði eigi. Steinn prestr svarar, ok kvað sér eigi þykkja Jón biskup taka Þorláki biskupi hæra en í miðjar síður. Guðmundr prestr mælti þá: «Biðjum vér allir Guð ok inn helga Jón biskup, at hann sýni helgi sína í nökkuri jartein.» Þá féllu allir menn á kné með Guðmundi presti; en eptir þat lét hann alla menn kyssa á beinit. Þar kenndu þá allir svá sætan ilm af beininu sem reykelsi væri, nema Steinn prestr, hann kenndi engan ilm. Þá skammaðisk hann sín, ok sá þá reiði Guðs ok ins heilaga Jóns biskups við sik, er hann var nú görr frá-skila þessari dýrð; ok bað þá Guð, ok inn heilaga Jón biskup [með tárum sér] fyrirgefningar. Þá bað Guðmundr prestr at gefa Steini presti af beini Jóns biskups, ef hann vildi af öllu hjarta dýrka hann. Hann kvazk vilja feginn, ok var hræddr um hvárt Jón biskup vildi þiggja dyrkun hans. Þá segir Guðmundr prestr, at allir skyldi biðja fyrir hónum; ok svá var gört. Ok þá kenndi hann svá sætan ilm, sem aðrir. Þá þökkuðu allir Guði ok inum heilaga Jóni biskupi. Var þá hringt öllum klokkum ok sungit Te Deum laudamus. Ok lýsa svá þessari jartegn.

Sá atburðr varð enn þar, at hlaup kom í á þá er þar fellr við bæinn, ok braut akr ok tún, svá at stórum sköðum gegndi. Þá bað Sigurðr Guðmund prest fara til ok syngja yfir ánni. Hann fór með helga dóma sína ok klerka, ok söng lengi yfir ánni. En um morguninn eptir, þá var hón horfin ór þeim farveg, ok hafði brotið sér nýjan farveg austr um sandana.

Kerling ein var þar at Svínafelli, ok svá sem komin at bana. Hón hafði sjau nætr mállaus verit, ok öngum mat bergt, ok ekki hrært á sér nema framan-verða fingr ok tær; en þó skilðisk eigi önd við hana. En þó hafði henni gör verit öll þjónosta; hón var góðmenni. En er Guðmundr prestr var brott búinn frá Svínafelli ok kominn til hestz síns, mælti hann: «Þat er satt,» segir hann, «at ek heti eigi gáð að kveðja kerlinguna sælu inni; þat skal þó eigi,» segir hann. Ok svá gengr hann inn, ok alþýða manna með hónum. Hann kemr í stofu þar sem kerling liggr. Þá var hón nær andláti. Hann [kysti hana ok] mælti: «Ver nú heil ok sæl, kerling mín, ok mantú nú fara til Guðs, ok heilsa frá mér Máríu Guðs móður ok Michaeli [yfir]-engli, Jóni Baptista, Pétro ok Páli postula, [Óláfi konungi] ok Ambrosio biskupi vin mínum.» Þá segir kerling, svá hátt at jafnvel heyrðu þeir er langt vóru fram frá: «Já, já!» sagði hón. Sagði hón þetta at miðdegi, en andaðisk at nóni þann sama dag.

23. Þá ferr Guðmundr prestr til Austfjarða ok föru-neyti hans; ok kemr at Bartholomeus-messu til Stafafellz. Þar spyrr hann þau tíðendi um óttu-söng, andlát Brandz biskups Sæmundarsonar. En við tíðendi þessi varð hónum svá ósvipt sem hann væri stein[i] lostinn. Þá lét hann þegar syngja sálu-messu; en um daginn eptir sálu-tíðir ok líksöng með allri vandvirkt ok ást. Síðan fóru þeir ok kómu í Fljótzdals-hérað til Valþjófsstaðar til Jóns Sigmundarsonar at Egidius-messu; þá var þar kirkju-dagr; þar vóru viðtökur góðar. En er Jón leiddi Guðmund prest inn frá kirkju um kveldit, þá spyrr Guðmundr hann tíðenda. Jón segir: «Tíðendi mikil ok góð, héraðs-menn í Skagafirði eigu fund á morgin, ok kjósa biskup, ok mantú kosinn vera; þvíat Guð mun þat vilja.» Eu þaðan frá var hónum svá mikil hræzla í brjósti, at hann mátti hvárkis með hallkvæmð njóta, svefns né matar, fyrir ugg ok ótta slíkra hluta. En aptaninn fyrir Kross-messu kom Guðmundr á þann bæ er í Hlíð heitir í Fljótzdals-héraði. Þá dreymði hann um nóttina, at hann þóttisk koma í kirkju á Völlum í Svarfaðardal; ok þótti hónum altarit falla í fang sér, ok vera skrýtt inum bezta skrúða. Um daginn eptir fara þeir norðr yfir heiði til Vápnafjarðar, ok koma í Krossavík um aptaninn. En er þeir vóru undir borði, þá koma þar sendimenn Kolbeins Tumasonar; ok gengr Einarr forkr innar fyrir Guðmund prest, ok kvaddi hann vel. Hann spurði tíðenda. Einarr svarar: «Góð tíðendi; þú ert kosinn til biskups af Kolbeini ok öllum héraðs-mönnum; nú ferr ek með bréfum ok þeirri orðsendingu, at þú skulir sem fljótast heim koma.» En við þessi tíðendi varð hónum svá ósvipt, at hann mátti langa stund ekki mæla. Þá bað hann Guð, at láta þat upp koma er öllum gegndi bezt.

24. Um daginn eptir ferr Guðmundr prestr til Hofs til Teitz Oddzsonar. Þar var þá vistum Halldórr prestr Hallvarðzson. Þá ræzk Guðmundr prestr [um] við Halldór prest, ef nökkur ván væri á, at hann leysti hann ór þessum vanda, ok gengi sjálfr undir. En hann talðisk undan, ok kvazk mjök aldri farinn, ok þó at öðru eigi til felldr; kvazk vita þikkjask, at hónum mun eigi tjóa undan at mælask, «Mun þat bæði Guðs vili ok manna, at þú sér biskup; en ek vil beina til með þér bænum mínum, ok öllu því er ek má, þér til fulltings.» Þaðan ferr hann norðr í Öxarfjörð um Möðrudals-heiði; ok kemr á fyrir þeim veðr mikit ok hart, ok kafa-hríð; ok skilzk lið þeirra, þar til er Guðmundr prestr raknar við at þeir mundu eigi rétt fara. Kemr hann fyrst til húss, ok með hónum djáknar tveir, Sturla Bárðarson, ok Lambkárr Þorgilsson; ok fleiri aðrir kómu miklu síðarr. Nú fara þeir norðan, ok koma á Grenjaðarstað. Þar bjó þá Eyjólfr Hallzson. Þá talar Guðmundr prestr við Eyjólf, ef hann vildi gangast undir ok verða biskup. En hann kvað eigi þar um at leitask; kvað Skagfirðinga ok Eyfirðinga öngan annan vilja en Guðmund. Nú fara þeir norðan, ok koma á Háls at Michaelis-messu til Ögmundar Þorvarðzsonar; ok spyrr Ögmundr hvárt þat sé satt at hann telisk undan at vera biskup. Hann kvað þat satt vera. «Hví sætir þat,» segir Ögmundr. Hann svarar: «Þvíat mér þykkir vandi mikill at eiga við marga menn óhlýðna ok öfundfulla ok ríkja; Eða mantú, frændi, vera oss hlýðinn ef vér vöndum um ráðit þítt!» Ögmundr svarar: «Hvers vandræði skaltú heldr ábyrgjask en mín; en svá sem ek em þér óhlýðinn, þá man ek mörgum öðrum [óhlyðnari]; ok öngum mun stoða um at vanda. Ok þér mun eigi tjóa undan at teljask; þvíat þér mun fara sem Ambrosio biskupi; þvíat þér spáðu barnleikar fyrir sem hónum, at þú mundir biskup verða. Nú tjáði hónum eigi undan at teljask, enda mun þér svá; ok viljum vér öngan annan biskup en þik.» Nú ferr Guðmundr prestr vestr ok heim á Víðimýri, ok er þar at vetr-náttum; ok urðu allir menn fegnir heim kvámu hans.

25. Laugardaginn gengr Þorvarðr Þorgeirsson til máls við Guðmund prest einn saman; ok spyrr hvárt þat væri satt, at hann vildi görask einhverfr í því at teljask undan biskups-vígslu, ok hlíta eigi hans forsjá ok annarra vitra manna. En hann kvað þat vera. Þorvarðr svarar: «Ek þikkjumk eiga at vera forsjá-maðr yðarr; ok vil ek ráða.» Guðmundr svarar: «Hví man þat sæta, at ek muna [eigi] eiga at ráða fyrir mér!» Þá mælti Þorvarðr: «Veiztú þat, frændi, at ek hefir verit höfðingi fyrir ætt várri, ok mínn faðir fyrir mik. Nú hlítti þínn faðir mínni forsjá; svá ok aðrir frændr mínir; enda ræð ek þér þat. Nú man þér ætlaðr höfðingskapr eptir mik.» Guðmundr svarar: «Eigi bauðtú mér at taka fé eptir föður mínn; ok lítillar virðingar hefir þú mér leitað hér til, nema láta berja mik til bækr; enda sýnisk mér sem þú vilir heldr koma mér í vanda en í virðing.» Þorvarðr svarar: «Hvat hefir ek slíkt heyrt! at drepa hendi við virðingu sínni; enda man ekki stoða; þvíat þú munt biskup verða, ok mik hefir svá dreymi.» «Hvat hefir þik dreymt?» segir Guðmundr. «Mik dreymði,» segir Þorvarðr, «at ek skylda ganga inn í hús mikit ok hátt; en ek hafða eigi jafn-mikit sét; ok svá miklar dyrr á, at þat var eigi með minna móti. En er höfuð mítt kom inn í dyrrin, þá nam við herðunum, ok gékk eigi lengra. En ek ræð þann draum svá, at vegr þínn mun verða svá mikill, at öll Kristni mun eigi hyggja mega svá mikla virðing þína sem verða mun. Þá dreymði mik enn annan draum; at ek þóttumk vera kominn norðr í Níðarós í höll Óláfs konungs, ok þótti mér hann sitja í hásæti, ok alskipuð höll hans. Mér þótti hann standa upp í mót mér, ok breiða faðminn, ok kveðja mik: « Kom þú heill ok sæll, Þorvarðr mínn, þú mant blezaðr um öll Norðrlönd.» Nú veit ek at þú átt þessa drauma. Vili Guð at þú sér vígðr í höll Óláfs konungs, þat er í Krístz-kirkju; þar mantú vígðr til biskups. Nú man þetta fram ganga hvárt er þú víll eðr eigi.» Þá skilr með þeim; ok segir Þorvarðr Kolbeini viðtal þeirra; ok gengr Kolbeinn til hans, ok segir hónum, at þeir áttu fund Egidí-messu á Víðivöllum; «Ok þat vóru á fundinum ábótar frá Þingeyrum ok frá Þverá; ok þar var Gizurr Hallzson ok Guðmundr inn dýri, ok mart héraðs-manna; ok var látinn í kosningi þú ok Magnús Gizurarson; ok dró Gizurr fram mál sonar síns; ok þóttu meiri stoðar rísa at með hónum til fulltings, ok meirr reynd fjár-varðveizla hans en þín; en ek lét mér vel líka hvárr ykkarr til væri körinn. En þá segir Hjálmr Ásbjarnarson, at sér væri lítið um at ór öðrum fjórðungi væri maðr körinn. Slíkt sagði ok Hafr, ok margir aðrir; enda þótti þetta öllum svá vel, at eingi varð til mótmæla, ok samþyktu þat því þá allir; ok ertú því nú körinn fastlega at Guðs köri ok manna. Nú væntum vér, at þú munir bæði vilja göra Guðs vilja ok várn, ok skorask eigi undan.» Hann svarar: «Þat vil ek vita ok heyra, hvárt svá er öðrum héraðs-mönnum gefit sem þér; þvíat mér þykkir stórr vandi við liggja; ok em ek því tregr undir at játtask.»

26. Þá var stefndr fundr Dróttinsdag á Víðimýri, ok kómu þar þá héraðs-menn, ok lögðu þá af nýju til umræðu; ok kom þar þá í sama stað niðr. Senda þá eptir Guðmundi presti; ok segir Kolbeinn hónum, at þeir biðja hann til samþykkis ok jáyrðis, at ganga undir vanda þann er þeir höfðu hann til körit, at vera biskup. En er hann sá hve horfði af Kolbeini, at hann vildi ekki annat, ok hugði sér verða mundu þetta dælst, þá svarar hann: «Heldr vil ek hælta á Guðs miskunn um þat, at játa þessum vanda, en ábyrgjask þat, at enginn sé til körinn, ok þykki yðr eigi öllum eitt.» Þá svarar Kolbeinn: «Mæl þú allra manna heilastr.» Þökkuðu hónum þá allir af nýju; ok fara menn heim. Ok um kveldit er hónum þar búit borð ok hásæti, ok bar Kolbeinn sjálfr mat fyrir hann, ok breiddi dúk á borð. En er skjótt þurfti til at taka, þá var dúkrinn slitinn mjök, ok ræddi Kolbeinn um: «Mjök kennir nú dælleiks af várri hendi, meirr en verðleiks yðvars, er svá vándr dúkr er á borði yðru.» Hann svarar: «Ekki sakar um dúkinn; þar eptir mun fara biskups-dómr mínn; svá mun hann slitinn vera sem dúkrinn.» Kolbeinn roðnaði við, ok svaraði öngu. Um morguninn eptir riðu þeir til Hóla með biskups-efni, Kolbeinn ok Þorvarðr ok klerkar hans sjálfs. Kolbeinn gaf hónum uxa gamlan um morguninn er þeir fóru, ok kvazk vilja hefja upp gjafar við hann. Fara síðan um daginn út til Hóla; ok kómu út um aptaninn fyrir Kolnis-meyja-messu; ok er þá gör processio í mót hónum. En er þeir eru þar komnir, þá tekr Kolbeinn þegar öll ráð undir sik ok bús-far, at öngu loforði biskups-efnis. Þá var þar fyrir Kygri-Björn at Hólum. En áðr þeir kæmi til Hóla, þá hafði Lambkárr djákn rita-görðir Kolbeins allar jafnlega þá er hann var heima. En þegar er hann kom til Hóla, þá var hann at viðsjá hafðr um rita-görð alla, en Kygri-Björn er tekinn til bréfa-görðar í staðinn; ok görði Kolbeinn [sér við] öngan mann kærra en Björn. En Björn sló þegar fæð á við biskups-efni; þvíat hann þóttisk of lítils metinn af hónum. Ok spáði þat þegar fyrir, er síðar fram kom um Björn; þvíat sjá öfund fæddisk með hónum, ok var þess meiri sem hón hafði lengr staðit. Nú ferr þat fram um vetrinn, at Kolbeinn réð þar einn öllu, en biskups-efni var svá ráðum borinn, at hann skyldi eigi ná, at þar væri bróður-synir hans; ok görði hann þeim bú á Kálfsstöðum af því er hónum var gefit um sumarit. En Kolbeinn görði sér heimolt at setjask við sjaunda mann á staðinn. Biskups-efni vildi ok láta fá fátækum mönnum mat í tvau mál; en Kolbeinn rak þá í gesta-hús, ok lét gefa í eitt mál. En er Jól liðu af höndum, þá kom Þórarinn bryti Geisladags-aptan til máls við biskups-efni, ok segir svá: «Eigi ertú forvitinn um búfar þat er vær höfum með höndum.» Guðmundr svarar: «Eigi þykki mér sá beztr, at hlutask til, ok ráða öngu.» «Ek vil þó segja þér deili á,» segir Þórarinn, «ek hefi slíkan örkost ætlað til Jóla-vistar mönnum sem hér hefir lengi vant verit; ok hvern vetr fyrr, krepti at sjóða til Jóla; en nú hefir endzt viku lengr; ok hefir aldri verit fjölmennara um Jólin en nú.» «Þat er sýnt,» segir biskups-efni, «at Máríu þykkir betra at veitt sé en Kolbeini.» Kolbeinr sat hjá, ok þagði. Þá gékk bryti í brott; ok kemr nauta-maðr þegar, at segja frá fjár-fóðri því er hann hafði hendr yfir; at þat hafði aldri orðit jafn-drjúgt sem þá. En biskups-efni svaraði inu sama: «Hverr veit, nema Máríu þykki betr at veitt er en Kolbeini.»

27. Eptir Jólin sendir biskups-efni mann, Þórð Vermundarson, at stefna Hrafni Sveinbjarnarsyni á fund við sik í Miðfjörð; ok vildi biskups-efni krefja hann til útan-ferðar með sér. En þá er at þeirri stundu líðr, bjósk biskups-efni heiman. En er hann var kominn í kerru sína, þá gengr Kolbeinn at hónum, ok mælti við hann: «Nú vil ek, at vit leggim niðr fæð þá er í hefir verit í vetr með oss, þvíat þat eitt er til; ok skulum vér þat einskis virða hvárigir við aðra.» Biskups-efni svarar: «Ekki köllumsk ek til saka hafa gört; er ok vel ef þér hafit svá gört; en ábyrgisk sjálfir ef öðru-vís er en yðr þykkir.» Kolbeinn svarar: « Hvárir-tveggju munu vér valda; svá verðr optast. Nú er líklegt at vér valdim meira af; viljum vér af því biðja yðr fyrir-gefningar; viljum vér ok fyrir-gefa yðr ef þér hafit í nökkuru oftekjur haft.» Hann svarar: «Góð eru góð orð, ok munu þar nú hvárir at sínum görningi dulðir, þvíat ek dyljumsk við, at ek hafa við nökkut hér oftekjur hafðar í vetr, þvíat ek hefi ekki kosti átt.» Nú ferr hann vestr í sveitir, ok gistir at Þingeyrum. Þar var ein nunna, góð ok skynsöm einsetu-kona, er Úlfrún hét; hón var móðir Símonar prestz ins mikla. Hón hélt svá ríkt einsetuna, at hón vildi eigi sjá son sínn er hann sótti hana heim. Hón segir biskups-efni svá, at Máría dróttning hefði þat vitrað henni, að Guð ok hón vildi, at hann væri biskup, «Ok skaltú eigi undan teljask, ef þú vilt Guðs vilja göra, sem þú munt vilja; þvíat þér mun ætlat.» Þessi sögn þótti hónum merkileg, ok nam á trúnað. Ferr síðan vestr í Miðfjörð; ok kemr á nefndum degi á Staðarbakka. Ok þenna sama aptan kom þar Hrafn ór Fjörðum vestan, sem á kveðit var. Þá talaði biskups-efni langa tölu ok merkilega á Dróttinsdag; ok lýsti því, ef nökkurr maðr væri þar kominn, er þess mannz vissi vánir, at undir þenna vanda vildi ganga er hónum var ætlaðr, eðr sá er hónum vildi hnekkja, «Þá vil ek feginn upp gefa, ef þat mætti verða með samþykki manna.» En þess treystisk eingi, at vera hnekkingar-maðr. Ok því var á þeim fundi ráðin útan-ferð Hrafns Sveinbjarnarsonar ok biskups-efnis. Af fundi þeim fara hvárir heim, biskups-efni til Hóla en Hrafn vestr í Fjörðu.

28. Um vetrinn hafði biskups-efni sent mann með bréfi austr til Svínafellz. Þat mælir svá:—

«Guðs kveðju ok sína sendir Guðmundr, er kallaðr er biskups-efni, Sigurði ok Þóríði:—Guð hefir miklar jartegnir gört, at vér skyldim heit várt efna mega sem vér erum skyldir til við yðr, at fá yðr staðfestu. Nú em ek þurftugr þíns fulltings; þvíat ek hefir meira vanda játt á mik, en ek sjá til færr at bera. Nú býð ek ykkr til staðar-forráða ok fjár-varðveizlu með mér. Ok komit sem fyrst má; því at þat gegnir betr staðnum ok öllum oss. Valete.»

Nú ferr hann austan eptir Jól; ok hittask þeir biskups-efni á leiðinui er hann ferr heim norðr. Ok ferr Sigurðr fyrir skjótara norðr til Hóla. En er biskups-efni kom til Hóla, þá var lagt í umræðu hverja kosti Sigurðr skal hafa. Hann kvezk eigi vildu til ráðask nema hónum væri handsöluð staðar-forráð. En biskups-efni var lengi tregr at handsala; en kvazk gefa mundu staðar-forráð í hendr Sigurði. Nú báðu vitrir menn, Kolbeinn Tumason ok Hafr Brandzson, ok margir aðrir, at biskups-efni skyldi heldr handsala Sigurði staðinn til forráða, en hnekkja slíkum manni frá sem var Sigurðr. Ok þótti mörgum mönnum eigi mega betr fyrir sjá staðar-forráðum en selja í hendr Sigurði ok Þóríði. Ok ræzk þat ór, at hann handsalar Sigurði staðar-forráð. Síðan ferr Sigurðr með bréf biskups-efnis í Skálaholt til Páls biskups, þat er svá mælti:—


Cпасибо сказано
Вернуться к началу
 Профиль  
 Заголовок сообщения: Re: Сага о Гудмунде Добром
СообщениеДобавлено: 22 ноя 2020, 18:13 
Töfra maður
 


Зарегистрирован: 08 дек 2018, 00:29
Сообщений: 3413
Медали: 13
Cпасибо сказано: 3549
Спасибо получено:
2248 раз в 1218 сообщениях
Магическое направление:: Руническая магия,Таро
Очков репутации: 9181

Добавить
29. «Páli biskupi sendir kveðju Guðs ok sína Guðmundr prestr, er nú er kallaðr biskups-efni:—Ek hefi játzk undir meira vanda en ek seá til færr at bera, ok haft eigi yðart ráð til eðr lof, sem vera átti. Nú vil ek biðja yðr álíta af Guðs hálfu, sem þér eruð skyldir til, at segja hvat yðr er næst skapi. Vili þér annan mann kjósa til þessa vanda ok vegs, er ek hefi ómaklegr undir játask, þá vil ek feginn upp gefa ok frá fara, þvíat ek verð þess af nökkurum varr, at þeir þykkjask af mælt hafa; ok hefi ek því ráðit Sigurð Ormsson til fjár-forráða með mér, at menn kvíddu fjár-forráðum mínum. Nú kjósit skjótt annat-hvárt, þat sem Guð kennir yðr, ok sendit mér bréf sem fyrst, hvárt þér kjósit mik til eðr frá. Vale.»

30. En er Sigurðr færir Páli biskupi bréf þetta, þá sendir hann mann þegar með bréfi austr í Odda til Sæmundar, þat er svá mælti:—

«Páll biskup sendir kveðju Guðs ok sína Sæmundi bróður sínum:—Bréf biskups-efnis kom til mín, at ek skula kjósa annan mann til biskups, ef ek vil; en hann lézt búinn upp at gefa kosningina. Hann hefir ráðit til Sigurð Ormsson til staðar-forráða; þvíat menn hugðu þat helzt áðr, at fjár-varðveizla hans myndi eigi með forsjá. Ek þikkjumk þess kenna á bréfi [hans], at hann mun ætla útan í sumar, ef hann er eigi frá körinn; þvíat hann bað mik skjótt at kveða, hvárt ek vilda kjósa hann til eðr frá. Nú vil ek, at þú segir, hvárt ek skal at kveða.»

31. Sæmundr sendi bréf í móti, ok mælti svá:—

«Páli biskupi sendir Sæmundr kveðju Guðs ok sína:—Veiztu, bróðir, at Guðmundr biskups-efni hefir eigi mikill vinr verit í málum várum Sigurðar; en þó er hann mjök leyfðr af mönnum, ok líklegt at því muni kosningr undir hann kominn, at þat muni Guðs vili vera. Spyr ek, at hann muni fyrir margs sakir vel til fallinn, bæði gæzku sínnar ok siðvendi, ok hreinlífis, er mest um varðar. En ef nökkut er annat í, þá takðu eigi vanda af Norðlendingum at þeir ábyrgist kör sítt. En þat er ráð mítt, kjós hann heldr til en frá, þvíat eigi [er] víst hverr líklegri er til at Guði líki betr en sjá. Ok er vánu bezt at hætta; óráðit at sá finnisk at eigi megi at finna. Einhlítir görðusk Norðlendingar at um kör sítt; beri þeir nú ábyrgð fyrir hve verðr. Vale.»

32. Nú kemr bréf í Skálaholt. Þá sendir biskup boð Þorvaldi Gizorarsyni ok Halli, ok Magnúsi bróður hans, ok Sigurði Ormssyni. Ok eiga þeir fund. Ok lýsir biskup yfir því fyrir þeim, at kosningi var orpit undir hann; ok hann hafði ráðit fyrir, at kjósa hann til en [eigi] frá. Binda þeir þá allir með fast-mæli þetta með sér. Sendi þá ok biskup Sigurð Ormsson með bréfum norðr til Guðmundar biskups-efnis. Þat mælti svá:—

«Páll biskup sendir kveðju Guðs ok sína Guðmundi biskups-efni:—Guð hefir kosit þik til biskups ok vær; ok ertú fastlega kosinn at Guðs lögum ok manna, svá sem á þessu landi má fullegast. Nú er Guð ok góðir menn hafa þenna vanda á þik lagt, þá berr oss nauðsyn til, at finna þik sem bráðast; þvíat ek kennda þess í bréfi yðru, at þú munt ætla útan í sumar, ef sá vill sem þú mundir kjósa. Nú vil ek koma til mótz við þik þar er þú vill; en kunna þökk, at þú sækir mik heim; en skylda þik eigi til; þvíat ek á mörg nauðsynja-örendi til erkibiskups, þau er ek vil at þú komir á mínn fund áðr þú farir útan. Vale.»

33. Nú líðr vetrinn af höndum, ok ferr biskups-efni eptir Hvíta-daga suðr í Skálaholt at hitta Pál biskup, ok tekr við bréfum hans þeim er hann sendi erkibiskupi. Ferr síðan heim til Hóla. Þá kemr Sigurðr austan ok þau Þóríðr. Göra þann kost biskups-efni, at fé þeirra skyldi eigi þverra; ok kölluðu tvau hundruð hundraða. En þat var allz-konar fé, bæði frítt ok ófrítt. Ok var því játað. Guðmundr var búinn til skips með tíunda-vöru sína. En er hann var til skips kominn, þá kom Hrafn vestan Sveinbjarnarson, ok var búinn með hónum til farar, sem þeir höfðu ætlað. Þar var ok Thomas Ragneiðarson ok Ívarr Jónsson, Grímr munkr, Eyjólfr Snorrason. Fimtán vóru [þar] Íslenzkir menn.

34. Þeir létu út Dróttinsdag, fyrir2 Divisio Apostolorum. Biskups-efni hafði sendan Kollsvein Bjarnarson frá skipi norðr [um fjörð], at sækja vatz-keröld þeirra; ok kemr hann norðan at firði þá er skipit siglir út; ok er orðinn strandar-glópr. Þar koma þá at í þessu menn róandi, Narfi ór Brekku, ok vóru komnir með fiska austan ór Flatey. Kollsveinn sagði þeim til vandræða sínna, ok skorar á þá til flutningar. «Ílla ertú kominn,» kvað Narfi, «ok er þetta bæði nauðsyn þín ok biskups-efnis, ok skal at vísu við þér verða.» Þeir kasta þegar föngum af skipi; taka við Kollsveini ok föngum hans, ok róa út undir segli eptir firðinum. Tekr vindr at vaxa; ok gengr kaupskipit undan. Tekr hann til orða Narfi: þá er hann sér at undan berr hafskipit: «Hversu lengi róum vér nú eptir kaupskipinu áðr þér þykki klækis-laust eptir sótt várrar handar?» Hann svarar: «Út í fjarðar kjapta, þar til er haf tekr við.» «Svá er jafnt,» kvað Narfi, «ok skal svá vera.» En er kaupskip kemr út at Hrísey, tekr biskups-efni til orða: «Nú skal leggja segl; ok vil ek eigi sigla frá manni mínum þeim er á landi er; enda vil ek hafa messu í dag í eyunni.» Austmenn mæltu, at öllum væri þetta mjök í móti skapi, at ónýta góðan byr. En hann sagði, at þeim mundi hefna; «Ok mun Guð láta verða meiri seinkan farar þessarar várrar en þetta.» En er þeir sjá, at hónum mislíkar, þá var lægt segl ok kastað akkeri. Gékk biskups-efni á land, at syngja messu. Nú þurftu þeir Narfi eigi lengra at róa ok stígr Kollsveinn þar á skip. En um morguninn eptir þá var byrr, ok vilja þeir heimta upp akkeri sítt; ok er þat fast; ok ganga þar til aðrir at öðrum, ok leita þess er þeim kemr í hug, ok gengr eigi upp. Þá er sagt biskups-efni; ok gengr hann til, ok blezaði ok mælti: «Dróttinn mínn, leystu akkerit!»—ok tekr í strenginn. Þá losnar akkerit; ok taka þeir til segls, ok sigla til Grímseyjar, ok liggja þar viku. Þá kemr á byrr, ok sigla þá norðr fyrir Gnúpa. Þá kemr andviðri á, ok rekr þá aptr allt vestr til Skaga. Þá léttir þeim rétti; ok komask þeir annat sinn norðr fyrir Langanes; ok kemr enn andviðri, ok rekr þá enn vestr í haf. Þá dreymði konu um nótt á skipi þeirra at maðr í biskups-búningi gengi eptir skipinu, ok þar at, er biskups-efni hvíldi ok blezaði yfir hann. Hón þóttizk vita, at þar var Jón biskup. Um daginn eptir ræðir biskups-efni: «Þat væri ráð mítt at taka til segls, ok sigla vestr fyrir landit, þvíat ganga á land-nyrðingar, ok mun eigi ganga vilja fyrir norðan landit.» Þetta er ráðs tekit. Ok sigla vestr um landit; ok svá fyrir Vest-fjörðu ok suðr fyrir Snæfellznes, ok svá suðr fyrir Reykjanes. Þá fyrir Eyjafjöll. Þá ganga á land-nyrðingar. Ok rekr þá suðr í haf, ok verða varir við Suðreyjar, ok bera kensl á; ok eru komnir við Eyjar þær er Hirtir heita. Þar spurðu þeir andlát Sverris konungs. Þá berr þá suðr í Írlandz-haf ok suðr fyrir Írland, ok hafa storm veðrs, ok heyra grunn föll alla vega fyrir sér. Þá ræðir biskups-efni, at allir menn skuli ganga til skripta, ok kenni-menn allir skuli göra krúnur sínar, ok skyldi stofna heit. Ok svá var gört sem hann bað. Þeir heita at gefa alin af sekk hverjum, ok göra [mann] til Róms, ok gefa hálfa mörk vax maðr hverr til kirkna. Þá féll þegar veðrit, ok fengu þegar byr til Nóregs. Ok fann biskups-efni Hákon konung í Björgyn; ok tók hann allvel við hónum. Fór biskups-efni norðr til Níðaróss. Ok vígði Eirekr erkibiskup hann til biskups.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

1 ok hafa—munklífi] abridged in B—var einn Pall systur son hans er síðan varð bp. annarr Þorvalldr G. s. þriði Guðmundr gríss. After which B adds the following passage:—

‘Sun Guðmundar gríss var Magnús góði; annarr Þorlákr, faðir Árna biskups hins fyrra, er einnhverr hefir mestr merkiss-maðr verit á Íslandi. Þessir vóru enn synir Þorláks Guðmundar sonar, Ormr prestr kann[oki] í Þykkvabæ, ok Magnús er andaðiz kann[oki] í Viðey. Dætr Þorláks vóru þær Ásbjörg nunna, móðir Árna biskups hins síðara ok Agathu abbadísar; Þorgerðr ok Guðrún systr í Kirkjubæ.’—The paper transripts of the A as well as those of the B class have all copied this passage from B.

2 fyrir] added, for in 1202 Div. App. or 15th of July fell on Monday; consequently it was on the 14th they started.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Источник: Sturlunga Saga, including the Islendinga Saga of Lawman Sturla Thordson and Other Works. Edited with prolegomena, appendices, tables, indices and maps by Dr. Gudbrand Vigfusson. Oxford: Clarendon Press. 1878.


Cпасибо сказано
Вернуться к началу
 Профиль  
Показать сообщения за:  Поле сортировки  
Начать новую тему Ответить на тему  [ Сообщений: 4 ] 

Часовой пояс: UTC + 3 часа [ Летнее время ]



Кто сейчас на конференции

Сейчас этот форум просматривают: нет зарегистрированных пользователей и гости: 1


Вы не можете начинать темы
Вы не можете отвечать на сообщения
Вы не можете редактировать свои сообщения
Вы не можете удалять свои сообщения
Вы не можете добавлять вложения

Перейти:  



Последние темы





Официальные каналы форума:

Наша страница в Vk

Наш канал Яндекс Дзен

Наш телеграм


Банеры

Яндекс.Метрика

Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
GuildWarsAlliance Style by Daniel St. Jules of Gamexe.net
Guild Wars™ is a trademark of NCsoft Corporation. All rights reserved.Весь материал защищен авторским правом.© Карма не дремлет.
Вы можете создать форум бесплатно PHPBB3 на Getbb.Ru, Также возможно сделать готовый форум PHPBB2 на Mybb2.ru
Русская поддержка phpBB